سکته مغزی به دلیل کاهش یا انسداد در خونرسانی به مغز رخ می دهد. فردی که دچار سکته مغزی می شود به درمان فوری نیاز دارد. سکته مغزی پنجمین علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است. در حقیقت، سالانه نزدیک به 800000 نفر دچار سکته مغزی می شوند، هر 40 ثانیه یک نفر.
انواع سکته مغزی
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
سکته مغزی ایسکمیک
این متداول ترین نوع سکته مغزی است که 87٪ کل موارد را تشکیل می دهد. لخته خون از رسیدن خون و اکسیژن به ناحیه ای از مغز جلوگیری می کند.
سکته مغزی هموراژیک
این نوع سکته زمانی رخ می دهد که عروق خونی پاره شود. این پارگی معمولاً در نتیجه آنوریسم یا ناهنجاریهای شریانی - وریدی (AVM) هستند.
حمله ایسکمی گذرا (TIA)
این حالت زمانی رخ می دهد که جریان خون در بخشی از مغز برای مدت کوتاهی ناکافی باشد. جریان طبیعی خون پس از مدت کوتاهی از سر گرفته می شود و علائم بدون درمان برطرف می شوند. برخی از افراد این را سکته خفیف می نامند.
سکته مغزی می تواند کشنده باشد. طبق داده های انجمن قلب آمریکا (AHA)، میزان مرگ و میر در سال 2017 در هر 100000 سکته مغزی 37.6 بوده است. پزشکان پیشرفت زیادی در زمینه کنترل سکته مغزی داشته اند، به این معنی که این میزان مرگ و میر 13.6 درصد کمتر از سال 2007 است.
این مقاله دلیل بروز سکته مغزی و نحوه درمان آن را شرح می دهد. همچنین انواع مختلف سکته مغزی و اقداماتی که فرد می تواند برای جلوگیری از سکته مغزی انجام دهد را بررسی می کند.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی هنگامی اتفاق می افتد که انسداد یا خونریزی عروق خونی، خون رسانی به مغز را قطع کرده یا کاهش دهد. وقتی این اتفاق می افتد مغز اکسیژن یا مواد مغذی کافی دریافت نمی کند و سلول های مغزی شروع به مرگ می کنند.
سکته مغزی یک بیماری مغزی-عروقی است. این بدان معنی است که بر عروق خونی که اکسیژن مغز را تامین می کنند تأثیر می گذارد. اگر مغز اکسیژن کافی دریافت نکند، ممکن است آسیب ایجاد شود.
این یک موقعیت اورژانسی است. اگرچه بسیاری از سکته های مغزی قابل درمان هستند اما برخی از آنها ممکن است منجر به معلولیت یا مرگ شوند.
درمان سکته مغزی
از آنجا که سکته های مغزی ایسکمیک و هموراژیک علل و اثرات مختلفی بر بدن دارند، هر دو نیاز به روش های درمان مختلفی دارند.
تشخیص سریع سکته برای کاهش آسیب مغزی و توانایی پزشک در معالجه سکته مغزی با استفاده از یک روش مناسب مهم است.
بخشهای زیر روش های درمان سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک و همچنین برخی نکات عمومی توان بخشی را برای هر دو نوع سکته شرح می دهد.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته ایسکمیک به دلیل انسداد یا تنگی عروق رخ می دهد. درمان متمرکز بر بازگرداندن جریان کافی خون به مغز است.
درمان با مصرف دارو شروع می شود که لخته ها را تجزیه کرده و از تشکیل لخته های دیگر جلوگیری می کند. پزشک ممکن است داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا تزریق ماده فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن (TPA) را تجویز کند.
فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن در حل لخته ها بسیار موثر است. با این حال، تزریق باید طی 4 الی 5 ساعت از شروع علائم سکته مغزی انجام شود.
اقدامات اورژانسی شامل تجویز فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن به طور مستقیم در شریان مغز یا استفاده از کاتتر برای از بین بردن فیزیکی لخته است. تحقیقات در مورد مزایای این روش ها ادامه دارد.
روش های دیگری نیز وجود دارد که جراحان می توانند خطر سکته مغزی را کاهش دهند. بعنوان مثال اندآرترکتومی كاروتيد شامل باز كردن شريان كاروتيد و برداشتن پلاك هايي است كه ممکن است بشكنند و به مغز بروند.
گزینه درمانی دیگر آنژیوپلاستی است. در این روش یک جراح با استفاده از کاتتر یک بالون کوچک را در داخل شریان قرار می دهد و آن را باد می کند. پس از آن، آنها یک لوله مشبک یا یک استنت را وارد می کنند. این کار از تنگ شدن مجدد شریان جلوگیری می کند.
سکته هموراژیک
نشت خون به مغز می تواند باعث سکته مغزی هموراژیک شود. درمان بر کنترل خونریزی و کاهش فشار وارده بر مغز متمرکز است.
درمان اغلب با مصرف داروهایی که فشار مغز را کاهش می دهند و فشار خون را کنترل می کنند و همچنین جلوگیری از تشنج و هرگونه انقباض ناگهانی عروق خونی، آغاز می شود.
اگر فردی از داروهای ضد انعقاد خون یا داروهای ضد پلاکت مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل استفاده می کند، می تواند داروهایی را برای مقابله با اثرات رقیق کننده خون دریافت کند.
جراحان می توانند برخی از مشکلات در عروق خونی را که منجر به سکته های مغزی هموراژیگ شده یا ممکن است منجر شود، ترمیم کنند.
هنگامی که آنوریسم باعث سکته مغزی هموراژیک شود، جراح می تواند گیره های کوچکی را در پایه آنوریسم قرار دهد یا آن را با کویل های جداشونده پر کند تا جریان خون متوقف شود و آنوریسم کوچک شود.
اگر خونریزی ناشی از بدشکلی شریانی وریدی باشد، جراح می تواند آن را برطرف کند. بدشکلی شریانی وریدی اتصالات بین عروق و رگها است که می تواند در معرض خطر خونریزی باشد.
توانبخشی
سکته مغزی یک اتفاق تغییر دهنده زندگی است که می تواند اثرات جسمی و عاطفی طولانی مدت داشته باشد.
ریکاوری موفق از سکته مغزی اغلب شامل درمان های خاص و سیستم های پشتیبانی می شود، از جمله:
گفتار درمانی
گفتار درمانی به رفع مشکلات تولید یا درک گفتار کمک می کند. تمرین، آرامش و تغییر سبک می تواند ارتباط را آسان تر کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می تواند به فرد در یادگیری نحوه حرکت و هماهنگی کمک کند. مهم است که فعال بمانید، حتی اگر در ابتدا این کار دشوار باشد.
کار درمانی
کار درمانی می تواند به فرد کمک کند توانایی خود را در انجام فعالیت های روزمره مانند استحمام، پخت و پز، لباس پوشیدن، غذا خوردن، خواندن و نوشتن بهبود بخشد.
گروه های پشتیبانی
پیوستن به یک گروه پشتیبانی می تواند به فرد کمک کند تا با مشکلات مشترک بهداشت روانی که پس از سکته مغزی رخ می دهد مانند افسردگی کنار بیاید. به اشتراک گذاشتن تجربیات مشترک و تبادل اطلاعات در بسیاری از افراد مفید است.
حمایت از جانب دوستان و خانواده
دوستان و نزدیکان نزدیک باید سعی کنند حمایت عملی و راحتی را بعد از سکته مغزی به فرد ارائه دهند. اطلاع به دوستان و خانواده تا بدانند چه کاری می توانند برای کمک انجام دهند بسیار مهم است.
توان بخشی مرحله ای مهم و مداوم در درمان سکته مغزی است. با مساعدت صحیح و حمایت عزیزان، دستیابی به زندگی طبیعی بسته به شدت سکته مغزی امکان پذیر است.
بهترین راه پیشگیری از سکته مغزی رفع علل اساسی است. افراد می توانند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی به این موهو دست پیدا کنند مانند:
• داشتن یک رژیم غذایی سالم
• حفظ وزن مناسب
• ورزش منظم
• پرهیز از سیگار
• پرهیز از الکل
یک رژیم غذایی سالم شامل موارد زیر است:
• میوه ها
• سبزیجات
• غلات کامل
• آجیل
• دانه ها
• حبوبات
مقدار گوشت قرمز و فرآوری شده در رژیم غذایی و همچنین کلسترول و چربی های اشباع شده را محدود کنید. همچنین پرهیز از مصرف نمک برای داشتن سطح فشار خون مناسب ضروری است.
اقدامات دیگری که فرد می تواند برای کاهش خطر سکته مغزی انجام دهد شامل موارد زیر است:
• کنترل سطح فشار خون
• کنترل دیابت
• درمان بیماری های قلبی
علاوه بر ایجاد این تغییرات در سبک زندگی، مصرف داروهای ضد انعقاد خون یا ضد پلاکت نیز می تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهد.
انجام جراحی عروق کرونری، عروق کاروتید یا آنوریسم مغز نیز می تواند خطر سکته مغزی در آینده را کاهش دهد، همچنین برخی دیگر از روش های جراحی که هنوز تحت بررسی هستند.
علائم سکته مغزی
علائم سکته مغزی اغلب بدون هشدار ظاهر می شوند. برخی از علائم اصلی عبارتند از:
• گیجی، از جمله دشواری در گفتار و درک گفتار
• سردرد، احتمالاً همراه با تغییر هوشیاری یا استفراغ
• بی حسی یا ناتوانی در حرکت دادن قسمت هایی از صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف بدن
• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
• مشکل در راه رفتن، از جمله سرگیجه و عدم هماهنگی
سکته مغزی می تواند منجر به مشکلات سلامتی طولانی مدت شود. بسته به سرعت تشخیص و درمان، فرد می تواند معلولیت های موقتی یا دائمی را پس از سکته مغزی تجربه کند.
برخی از افراد همچنین ممکن است این موارد را تجربه کنند:
• مشکلات در کنترل مثانه یا روده
• افسردگی
• فلجی یا ضعف در یک یا هر دو طرف بدن
• مشکل در کنترل یا بیان احساسات
علائم مختلف است و ممکن است شدت آن متفاوت باشد.
تشخیص سکته مغزی
سکته مغزی به سرعت آغاز می شود. برای رسیدن به بهترین نتیجه، فرد باید ظرف 3 ساعت از اولین ظهور علائم در بیمارستان تحت درمان باشد.
چندین آزمایش تشخیصی مختلف وجود دارد که پزشک می تواند برای تعیین نوع سکته مغزی استفاده کند. شامل:
معاینه فیزیکی
پزشک در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد سوال می کند. قدرت عضلات، رفلکس ها، احساس، بینایی و هماهنگی را بررسی می کند. همچنین ممکن است فشار خون را بررسی کند، به عروق کاروتید گردن گوش دهد و رگهای خونی پشت چشم را معاینه کند.
آزمایش خون
پزشک ممکن است آزمایش خون را برای تعیین خطر خونریزی یا لخته شدن خون، اندازه گیری سطح مواد خاص در خون، از جمله عوامل لخته شدن و بررسی وجود یا عدم وجود عفونت انجام دهد.
سی تی اسکن
سی تی اسکن می تواند خونریزی، سکته مغزی، تومور و سایر مشکلات مغز را نشان دهد.
ام آر آی
از ام آر آی برای ایجاد تصویری از مغز استفاده می شود که پزشک می تواند از آنها برای شناسایی بافت آسیب دیده مغز استفاده کند.
سونوگرافی کاروتید
پزشک ممکن است برای بررسی جریان خون در عروق کاروتید و بررسی وجود باریک شدن یا پلاک، سونوگرافی کاروتید انجام دهد.
آنژیوگرام مغزی
پزشک ممکن است رنگی را به عروق خونی مغز تزریق کند تا در سی تی اسکن یا ام آر آی قابل مشاهده باشد. این امر تصویر کاملی از رگهای خونی مغز و گردن فراهم می کند.
اکوکاردیوگرام
یک تصویر دقیق از قلب ایجاد می کندکه پزشکان می توانند با استفاده از آن از وجود هرگونه لخته شدن که به مغز حرکت کرده باشد را بررسی کنند.
تنها با استفاده از اسکن مغز در محیط بیمارستان می توان نوع سکته را تعیین کرد.
منبع