دبریدمان زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی، عارض‍ه‌ شایعی از دیابت نوع 1 و 2 است. بیماری دیابت با کاهش جریان خون، آسیب عصبی و برخی ناهنجاری‌ها همراه است. این موارد خطر ابتلا به زخم پای دیابتی را افزایش داده و بهبود زخم را کاهش می‌دهند. به دلیل کاهش خون‌رسانی به اندام‌های تحتانی بدن، زخم پای دیابتی مستعد بافت‌مردگی، عفونت و از بین رفتن بافت‌های عمیق مانند استخوان است. تقریباً میزان قطع عضو در افراد دیابتی 15 برابر بیشتر از مردم عادی است.

دبریدمان زخم چیست؟

به فرآیند برداشت بافت‌های مرده، دبریدمان می‌گویند. دبریدمان روشی برای درمان زخم‌های پوستی است. این روش شامل تمیز کردن کامل زخم و از بین بردن تمام هیپرکراتوز (پوست ضخیم یا پینه)، بافت عفونی مرده، ضایعات پوستی و مواد باقیمانده از پانسمان است. دبریدمان را می‌توان به‌صورت جراحی یا از طریق روش‌های جایگزین مانند استفاده از پانسمان‌ها و ژل‌های مخصوص انجام داد. دبریدمان گامی اساسی در فرایند درمان زخم پای دیابتی است که پزشکان حداقل در درمان زخم پای 15 درصد از بیماران مبتلا به دیابت از آن استفاده می‌کنند. این روش، با تغییر دادن محیط زخم مزمن باعث بهبود آن می‌شود.

چه زمانی دبریدمان ضروری است؟

انجام دبریدمان برای همه زخم‌ها لازم نیست. معمولاً از دبریدمان، برای زخم‌های قدیمی، مزمن، عفونی و حاد استفاده می‌کنند.

از کدام نوع دبریدمان زخم پای دیابتی باید استفاده کنیم؟

دبیردمان زخم پای دیابتی انواع مختلفی دارد که موارد زیر نوع آن را مشخص می‌کنند:

• مقدار زخم
• میزان سن
• سلامت کلی بدن بیمار

انواع دبریدمان زخم پای دیابتی

دبریدمان بیولوژیکی

در دبریدمان بیولوژیکی از حشرات ضدعفونی شده استفاده می‌کنند. این فرآیند لارو درمانی را دبریدمان حشره و یا جراحی زیستی نیز می‌نامند. لاروها با خوردن بافت‌های قدیمی، به بهبود زخم کمک کرده و همچنین با ترشح مواد ضد باکتریایی و خوردن باکتری‌های مضر، عفونت را کنترل می‌کنند. لاروها را روی زخم یا به همراه پانسمان در محل زخم پای دیابتی می‌گذارند. از لاروها به مدت24 تا 72 ساعت استفاده کرده و دو بار در هفته تعویضشان می‌کنند. برای درمان زخم‌های عمیق یا دارای باکتریِ مقاوم به آنتی‌بیوتیک، دبریدمان بیولوژیکی بهترین روش است. همچنین در صورت عدم امکان جراحی زخم پای دیابتی بیمار، از این روش استفاده می‌کنند.

دبریدمان آنزیمی(شیمیایی)

در دبریدمان آنزیمی، از پماد یا ژل دارای آنزیم‌هایی استفاده می‌کنند که بافت‌های ناسالم را نرم می‌کند. آنزیم‌ها را از یک حیوان، گیاه یا باکتری تهیه می‌کنند. بیماران دارای زخم پای دیابتی در این روش، یک یا دو بار دارو در روز مصرف می‌کنند. آن‌ها زخم را با یک پانسمان می‌پوشانند و مرتب آن را تعویض می‌کنند. پس از برداشتن پانسمان، بافت مرده از بین می‌رود. اگر مشکلاتی مانند خونریزی دارید یا جراحی برایتان خطر دارد، دبریدمان آنزیمی  بهترین راه برای شما است. پزشکان این روش را برای درمان زخم‌های بزرگ و عفونی توصیه نمی‌کنند.

دبریدمان اُتولایتیک (برداشت بافت مرده با استفاده از مایعات و آنزیم‌های بدن)

در دبریدمان اُتولایتیک، پزشک از آنزیم‌ها و مایعات طبیعی بدن شما برای نرم کردن بافت‌های مرده استفاده می‌کند. او این کار با یک پانسمان مرطوب انجام می‌دهد که باید آن را یک بار در روز تعویض کنید. هنگامی‌که رطوبت جمع می‌شود، بافت آسیب‌دیده متورم شده و از زخم جدا می‌شود. این دبریدمان برای زخم‌های غیر عفونی، بهترین گذینه است. اگر زخمی عفونی دارید که در حال درمان است، می‌توانید دبریدمان اتولایتیک را انجام دهید.

دبریدمان مکانیکی

دبریدمان مکانیکی، رایج ترین نوع دبریدمان زخم پای دیابتی است. در این روش بافت های ناسالم را با نیروی حرکتی از بین می‌برند. دبریدمان مکانیکی برای زخم های عفونی یا غیر‌عفونی مناسب است. انواع دبریدمان‌های مکانیکی عبارتند از:

 آب درمانی: در این روش از آب جاری برای شستن بافت های قدیمی استفاده می‌کنند که شامل حمام گردابی (چرخش آب) است.

استفاده از پانسمان مرطوب و خشک: پانسمان مرطوب را روی زخم می‌گذارند. پس از خشک شدن و چسبیدن پانسمان به زخم، آن را برمی‌دارند و به این‌ ترتیب بافت‌های مرده را از بین می‌برند.

 پدهای دبریدمان تک‌رشته‌ای: یک پد نرم پلی‌استر را به آرامی روی زخم می‌گذارند. این کار بافت مرده و بقایای زخم را از بین می‌برد.

دبریدمان شارپ (دبریدمان موضعی)

دبریدمان شارپ (دبریدمان موضعی) با برش دادن،  بافت‌های ناسالم را از بین می‌برد. در دبریدمان شارپ، از چاقوی جراحی یا قیچی استفاده می‌کنند. این دبریدمان را می‌توان با یک جراحی جزئی به کمک پزشک، پرستار، متخصص پوست یا متخصص پا انجام داد. گاهی این جراحی شامل بافت‌های سالم اطراف زخم هم می‌شود. دبریدمان شارپ را جراحان انجام می‌دهند و نیاز به بیهوشی دارد. به‌ندرت از دبریدمان شارپ استفاده می‌کنند.

اگر روش دیگری برای دبریدمان زخم پای دیابتی موثر نبوده یا به درمان فوری نیازداشته باشیم، دبریدمان شارپ انجام می‌دهند. معمولاً از این نوع دبریدمان برای زخم‌های عمیق یا دردناک استفاده می‌کنند.

آماده‌ سازیِ دبریدمان زخم پای دیابتی، به موارد زیر وابسته است:

• شدت زخم
• شرایط سلامتی بیمار
• نوع دبریدمان 

   

این آماده سازی شامل موارد زیر است:

• معاینه بدنی
• معاینه و بررسی زخم
• فراهم‌ کردن داروهای ضد درد (دبریدمان مکانیکی)
• بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل (دبریدمان شارپ)

آیا دبریدمان دردناک است؟

دبریدمان های بیولوژیکی، آنزیمی و اتولایتیک درد کمی ایجاد می‌کنند، اما دبریدمان‌های مکانیکی و شارپ دردناک‌تر هستند. درصورت استفاده از دبریدمان مکانیکی برای درمان زخم پای دیابتی، باید مُسَکِن مصرف کنید. اگر دبریدمان زخم پای دیابتی شما شارپ باشد، به بی‌حسی موضعی یا بیهوشی کامل نیاز خواهید داشت. بی‌حسی‌ موضعی، زخم را بی‌حس می‌کند. بیهوشی کامل شما را به خواب می‌برد، بنابراین چیزی احساس نمی‌کنید. گاهی تعویض پانسمان دردآور است. از پزشک خود در مورد داروهای ضد درد و سایر روش‌های مدیریت درد بپرسید.

فواید دبریدمان زخم پای دیابتی

  دبریدمان، زخم پای دیابتی را تحریک کرده، فاکتورهای رشد را آزاد می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. برداشتن بافت‌های مرده و عفونی به بافت‌های سالم اجازه می‌دهد تا بهبود یابند. زخم پای دیابتی ممکن است منجر به رشد بیش از حد باکتری‌ها، سِپسیس(مسمومیت خونی) و قطع پا شود. دبیردمان زخم پای دیابتی از این موارد جلوگیری می‌کند.

چگونه از دبریدمان زخم پای دیابتی مراقبت کنیم؟

پزشک متخصص، راهکار‌های ویژه‌ای را به شما برای نحوه مراقبت از دبریدمان زخم پای دیابتی توصیه خواهد کرد.

حتماً از دبریدمان زخم پای دیابتی خود مراقبت کنید؛ زیرا این عمل به بهبود آن کمک می‌کند و عوارض آن را کاهش می‌دهد. روش‌هایی که می‌توانید برای محافظت از دبریدمان زخم پای دیابتی خود در طول فرآیند بهبود انجام دهید، به شرح ذیل هستند:

• طبق دستور پزشک پانسمان خود را عوض کنید.
• پانسمان را خشک نگه دارید.
• از رفتن به استخر، حمام و جکوزی خودداری کنید. 
• زخم را تمیز نگه دارید. 
• به زخم خود فشار وارد نکنید. 
• درصورت نیاز از عصا استفاده کنید.
• سطح قند و فشارخون خود را به‌خوبی کنترل کنید.
• با پای‌برهنه راه نروید مگر اینکه پزشک به شما اجازه بدهد.

جمع‌بندی

 هر یک از تکنیک‌های دبریدمان، نویدبخش بهبود زخم پای دیابتی هستند.

اما باوجود روش‌های متعدد دبریدمان‌ زخم پای دیابتی، گاهی پزشکان از درمان‌های کمکی برای مراقبت از زخم پای دیابتی استفاده می‌کنند. این روش‌های کمکی شامل کنترل عفونت، آفلودینگ (کاهش فشار بر زخم پای دیابتی) و ترمیم عروق هستند. شما هرگز نباید خودتان دبریدمان زخم پای دیابتی را انجام دهید. این کار را باید یک متخصص پا انجام دهد تا مطمئن شود که دبریدمان صحیح انجام شده و زخم را بدتر نمی‌کند.

منابع

www.healthline.com

limbpreservation.ucsf.edu

www.hmpgloballearningnetwork