آیا بیمار یا سالمندی در منزل دارید که از او مراقبت کنید؟ آیا علاوه بر مراقبت‌های دارویی، حواستان به زخم بستر هم هست؟ زخم بستر از قرمزی پوست شروع می‌شود، که به‌راحتی برطرف خواهد شد. اما اگر رسیدگی به‌موقع انجام نشود، ممکن است کار به جراحی بکشد. در این مقاله آسوده‌یار، راهنمای کامل تشخیص و درمان زخم بستر درجه 1 را برایتان آماده کرده‌ایم تا بتوانید جلوی مراحل بعدی آن را بگیرید.
زخم بستر درجه 1 چیست؟
زخم بستر (Bedsores) در اثر فشار طولانی‌مدت به یک قسمت از بدن، به‌ویژه پوست پشت ایجاد می‌شود. به همین خاطر، آن را زخم فشاری هم می‌نامند.
این زخم به چهار مرحله تقسیم می‌شود. زخم بستر مرحله یک خفیف است. بیشتر اوقات با درمان‌های ساده و خانگی، و تغییرات مثبت در سبک زندگی بهبود می‌یابد
بعد از درمان زخم بستر درجه 1 هم می‌توان با جابه‌جایی مداوم بیمار یا سالمند و بررسی مرتب پوست بدنش، از عود این زخم‌ها جلوگیری کرد.
سن‌وسال یکی از مهم‌ترین عوامل ریسک ایجاد زخم بستر است. بسیاری از کسانی که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به این وضعیت هستند.
علائم زخم بستر درجه یک چه هستند؟
زخم بستر درجه 1 خفیف‌ترین نوع زخم بستر یا زخم فشاری است. این زخم، هنوز سطح پوست را نشکافته و به‌شکل نقطه‌ای ظاهر می‌شود که احساس و ظاهر متفاوتی با بقیه پوست دارد.
این‌ها رایج‌ترین علائم زخم بستر مرحله یک هستند که هشداردهنده به حساب می‌آیند:
- پوست قرمز است یا تغییر رنگ داده؛
- پوست ناحیه آسیب‌دیده نرم‌تر یا سفت‌تر شده؛
- پوست این قسمت خنک‌تر یا گرم‌تر از جاهای دیگر پوست است.
اگر هنگام بررسی بدن بیمار یا سالمندی که بی‌حرکت است، متوجه چنین علائمی روی پوست شدید، حتما او را جابه‌جا کنید، طوری که دیگر فشاری به آن نقطه وارد نشود.
نکته مهم دیگر اینکه زخم بستر یا زخم فشاری، به‌طور معمول در مناطقی ایجاد می‌شود که استخوان فرد، کمترین میزان عضله یا چربی را دارد.
این قسمت‌های بدن بیشتر از سایر قسمت‌ها در معرض زخم بستر هستند:
- پشت سر
- شانه‌ها
- پایین کمر
- دنبالچه
- باسن
- آرنج
- زانو
- مچ پا
- پاشنه
- انگشتان پا
زخم بستر درجه 1 خفیف‌ترین مرحله است، اما همین زخم‌ها هم ممکن است دردناک، خارش‌دار و تحریک‌کننده باشند.
علل ابتلا به زخم بستر درجه 1 چه هستند؟
زخم فشاری بیشتر اوقات به‌خاطر حرکت نکردن ایجاد می‌شود. یعنی بیمار یا سالمندی آن‌قدر در یک وضعیت دراز کشیده یا روی ویلچر می‌نشیند، که به ناحیه خاصی از بدنش فشار وارد می‌شود.
اگر بیمار یا سالمندی در منزل دارید که نمی‌تواند خودش را حرکت بدهد، حتما مدام او را جابه‌جا کنید، تا فشار طولانی‌مدتی روی یک نقطه از بدنش وارد نشود.
این‌ها رایج‌ترین علل ابتلای بیماران یا سالمندان به زخم بستر درجه 1 هستند:
- سوءتغذیه
- کم‌آبی بدن
- اصطکاک روی پوست
- فشار طولانی‌مدت روی نقطه‌ای خاص
در حالت ایدئال، زخم بستر درجه 1 به‌راحتی درمان می‌شود. اما مسلما پیشگیری بهتر از درمان است. پس بهتر است توجه بیشتری به کسانی داشته باشیم که در معرض این آسیب هستند.
چگونه زخم بستر درجه یک را تشخیص بدهیم؟
قبل از اینکه به پزشک مراجعه کنید، می‌توانید زخم بستر مرحله یک را خودتان هم تشخیص بدهید. برای این تشخیص، دو آزمایش ساده هستند که در این مقاله آسوده‌یار با شما در میان می‌گذاریم:
آزمایش اول برای تشخیص زخم بستر این است که اگر متوجه قرمزی روی پوست شدید و فشار را کاهش دادید، اما با گذشت 30 دقیقه، ناحیه موردنظر همچنان قرمز بود، یعنی فرد دچار زخم بستر شده است.
آزمایش ساده دیگر برای تشخیص زخم بستر، فشار روی ناحیه مشکوک پوست است. پوستی که جریان خون طبیعی دارد، با فشار دادن، سفید می‌شود که به آن بلانچینگ (Blanching) می‌گویند.
رنگ این قسمت بلافاصله بعد از رها شدن فشار، به رنگ طبیعی بازمی‌گردد. اما پوستی که دچار زخم بستر درجه 1 شده، با فشار دادن سفید نمی‌شود.
گاهی اوقات علائم هشداردهنده زخم بستر در افرادی که رنگ پوست تیره‌تری دارند، به‌راحتی قابل‌مشاهده نیست. آزمایش بلانچینگ روی پوست‌های تیره‌تر جواب نمی‌دهد و گاهی اوقات این ناحیه بیشتر ارغوانی یا آبی به نظر می‌رسد تا قرمز.
زخم بستر مرحله یک باید بلافاصله شناسایی و درمان شود تا ناراحتی فرد کاهش یافته، و از بدتر شدن زخم جلوگیری شود. اگر زخم بستر درجه 1 به‌درستی درمان شود، از زخم بستر درجه 2 پیشگیری خواهد شد.
چگونه زخم بستر درجه 1 را در خانه درمان کنیم؟
زخم بستر مرحله یک به‌راحتی قابل‌درمان است. در قدم اول، باید علائم زخم بستر را بشناسید، علت اصلی آن را پیدا کنید، و بعد هم با برطرف کردن علت اصلی، زخم را از بین ببرید.
یکی از راه‌های ساده برای کاهش فشار روی زخم بستر، استفاده از بالش است. بالش نرمی را بین قسمت آسیب‌دیده و سطح سفت قرار بدهید.
بعضی ملحفه‌ها یا تشک‌های طبی هم هستند که فشار کمتری به بدن وارد می‌کنند. این وسایل طبی را می‌توانید از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی و طبی تهیه کنید.
زخم بستر درجه 1 را باید با محلول آب و صابون ملایم، به‌آرامی شسته و خشک کنید. جابه‌جایی مرتب بیمار هم خیلی اهمیت دارد.
مصرف خوراکی‌های سرشار از پروتئین و ویتامین، افزایش مصرف مایعات، کاهش اصطکاک پوست بدن با چیزهای دیگر، از مؤثرترین راه‌های برطرف کردن زخم بستر مرحله یک هستند.
چگونه از زخم بستر درجه یک پیشگیری کنیم؟
برآوردها حاکی از آن هستند که 95درصد زخم‌های فشاری به‌راحتی قابل‌پیشگیری هستند. این‌ها افرادی هستند که بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند:
- کسانی که از ویلچر استفاده می‌کنند؛
- زمان زیادی را در رخت‌خواب می‌گذرانند؛
- تغذیه مناسبی ندارند؛
- پوست بسیار حساس و شکننده‌ای دارند؛
- سن‌وسالی ازشان گذشته است؛
- نمی‌توانند حرکت کنند؛
- آلزایمر یا وضعیت روانی مشابهی دارند؛
- نمی‌توانند مثانه یا روده خود را کنترل کنند.
بسیاری از افرادی که در خانه‌های سالمندان نگهداری میشوند، یک یا چند مورد از این شرایط را دارند که باعث دشواری جابه‌جایی‌شان میشوند.
این افراد باید مدام حرکت کرده و جابه‌جا شوند تا فشار زیادی روی هیچ قسمت خاصی از بدنشان وارد نشود. پرستاری که از بیمار یا سالمند مراقبت می‌کند هم باید مدام علائم زخم بستر را روی پوست او بررسی نماید.
جمع‌بندی
زخم بستر یا زخم فشاری به چهار مرحله تقسیم می‌شود. زخم بستر درجه 1 خفیف‌ترین نوع آن است. این نوع زخم درد دارد، ولی درمان آن آسان است. اگر به‌موقع شناسایی و درمان شود، از زخم بستر درجه دو هم پیشگیری می‌شود.
در این مقاله و سایر مقاله‌های بلاگ آسوده‌یار، راهنماهای متعددی برای تشخیص و درمان مراحل مختلف زخم‌های فشاری منتشر کرده‌ایم. اما اگر به کمک حرفه‌ای در این زمینه نیاز دارید، توصیه می‌کنیم با شماره تلفن 02137873000 مرکز خدمات درمان در منزل آسوده یار تماس بگیرید.
منابع:
nursinghomeabusecenter.com
webmd.com