برای درمان زخم بستر، داروهای خانگی و تجویزی مختلفی توصیه می‌شوند. اما کدام‌یک واقعا اثربخش هستند؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش، باید درجه زخم بستر را هم در نظر بگیرید. برای نمونه، هرگز نباید برای درمان زخم بستر مرحله چهار، از درمان‌های خانگی استفاده کرد! در این مقاله آسوده‌یار، همه آنچه را باید درباره درمان زخم بستر با عسل بدانید، با شما در میان می‌گذاریم.
از عسل برای درمان چه زخم‌هایی استفاده می‌شود؟
مطالعات زیادی درباره میزان اثربخشی عسل روی زخم‌ها انجام شده‌اند. برای نمونه، مرکزی تحقیقاتی، 26 آزمایش بالینی، شامل اطلاعات بیش از 3هزار شرکت‌کننده را بررسی کرده است.
بنابر یافته‌های این مطالعه، عسل برای بهبود سوختگی‌هایی با ضخامت کم، و زخم‌های عفونی بعد از عمل، از بسیاری درمان‌های رایج، مؤثرتر است.
پزشکان برای درمان زخم‌های ناشی از سوختگی، زخم‌های عفونی، جای جوش، سینوس پیلونیدال، زخم‌های وریدی و دیابتی از داروهای مبتنی بر عسل استفاده می‌کنند.
چرا درمان زخم بستر با عسل توصیه می‌شود؟
عسل خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد. از این ماده مغذی و مفید می‌توان برای پانسمان زخم‌های مختلف استفاده کرد.
توصیه مهم اینکه پیش از استفاده درمان زخم بستر با عسل حتما با پزشک خود مشورت کنید. مسلما همه زخم‌ها با عسل بهبود پیدا نمی‌کنند. برای نمونه، زخم بستر درجه چهار، حتما باید تحت جراحی قرار بگیرد.
از طرف دیگر، گاهی اوقات عسل پزشکی در قالب پماد یا سایر داروهای موضعی تجویز می‌شود. پس به‌هیچ‌وجه، از عسل یا سایر مواد خوراکی، به‌صورت خودسرانه برای درمان زخم بستر استفاده نکنید!
منظور از عسل پزشکی، عسل مانوکا (Manuka honey) است که برای درمان زخم‌ها استفاده می‌شود. این عسل را زنبورهای عسل، از شهد درخت مانوکا در جنگل‌های استرالیا و نیوزیلند تولید می‌کنند.
عسل مانوکا ترکیبی به‌نام «متیل گلیوکسال» (MGO) دارد که برای مقابله با باکتری‌های مختلف بسیار مؤثر است. مولکول کوچکی که در این ترکیب هست، به‌راحتی به باکتری‌ها نفوذ کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.
عسل پزشکی استریل شده، و احتمال اینکه به واکنش نامناسبی از سوی سیستم ایمنی بدن منجر شود، بسیار کمتر است. این عسل‌ها را می‌توانید با تجویز پزشک، تهیه کنید.
عسل چه خواص مفیدی برای درمان زخم بستر دارد؟
عسل به‌خاطر خواص ضدباکتریایی، اسیدیته بالا، اثر اسمزی، محتوای آنتی‌اکسیدانی و پراکسید هیدروژنی که دارد، باعث می‌شود زخم‌ها سریع‌تر بهبود پیدا کنند.
در این بخش، نگاه دقیق‌تری به خواص عسل می‌اندازیم:
عسل پی‌اچ اسیدی دارد
حتما می‌دانید که اگر PH ماده‌ای کمتری از 7 باشد، به آن پی‌اچ اسیدی می‌گویند. پی‌اچ عسل بین 3٫2 تا 4٫5 است. این پی‌اچ اسیدی باعث بهبود سریع‌تر زخم می‌شود.
عملکرد عسل این‌طوری است که وقتی برای پانسمان استفاده می‌شود، پی‌اچ اسیدی آن، خون را وادار به آزادسازی اکسیژن می‌کند. این کنش و واکنش در بهبود زخم تأثیر دارند.
عسل خاصیت اسمزی دارد
قندی که در عسل هست، آب را از بافت آسیب‌دیده بیرون می‌کشد. به این فرایند، اثر اسمزی (Osmotic Effect) می‌گویند. اثر اسمزی باعث کاهش التهاب و تحریک جریان لنفاوی می‌شود که برای بهبود زخم‌ها مفید است.
این قند، آب را از سلول‌های باکتریایی هم بیرون می‌کشد. این خاصیت قند موجود در عسل هم جلوی تکثیر بیشتر باکتری‌ها را می‌گیرد.
عسل خاصیت ضدباکتریایی دارد
باکتری‌های «استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین» (Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus) یا به‌اختصار ام‌آراسای (MRSA) و « انتروکوک‌های مقاوم به وانکومایسین » (Vancomycin-Resistant Enterococci) یا به‌اختصار وی‌آرای (VRE) که در زخم وجود دارند، تحت‌تأثیر عسل قرار می‌گیرند.
چگونه درمان زخم بستر با عسل انجام می‌شود؟
اگر زخم بستر بیمار یا سالمندتان شدت یافته، حتما به پزشک مراجعه کنید. درمان زخم بسترهای درجه سه و چهار، به‌طور معمول به جراحی نیاز دارد.
از عسل پزشکی هم برای پانسمان زخم‌ها می‌توان استفاده کرد. مسلما پزشک شما، چگونگی پانسمان زخم بستر با عسل را برایتان توضیح می‌دهد. چون پانسمان زخم‌های فشاری، بسته به شدت آن‌ها، فرق دارد.
هنگام درمان زخم بستر با عسل حتما دست‌هایتان شسته و ضدعفونی کنید. گوش‌پاک‌کن، گاز استریل و سایر وسایلی که استفاده می‌کنید هم باید تمیز باشند.
ابتدا عسل را روی گاز مالیده، سپس آن را روی پوست آسیب‌دیده بیمار قرار بدهید. عسل را به‌طور مستقیم روی پوست نمالید. البته گاهی اوقات پزشک توصیه می‌کند ابتدا زخم بستر را با عسل پر کرده، سپس آن را پانسمان کنید.
پانسمان‌های آماده حاوی اصل هم وجود دارند که می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید. پس در این مورد، حتما با پزشک مشورت کنید.
اگر پزشک توصیه کرد محل زخم را با عسل پر کنید، بعد از انجام آن، گاز خشک و تمیزی را روی عسلو ناحیه آسیب‌دیده بگذارید. برای پانسمان زخم، می‌توانید از گاز استریل یا بانداژ خودچسب استفاده کنید.
هر وقت پانسمان به‌خاطر ترشحات زخم کثیف شد، حتما آن را عوض کنید. بعد از پانسمان هم حتما دست‌هایتان را شسته و ضدعفونی کنید تا از انتشار عفونت جلوگیری شود.
در نهایت اینکه اگر زخم بستر بیمارتان بهبود نمی‌یابد، شاید شدت و عمق آن، طوری است که با عسل بهبود نمی‌یابد. پس حتما در این زمینه با پزشک مشورت کنید.
آیا درمان زخم بستر با عسل عوارض جانبی هم دارد؟
مطالعاتی وجود دارند که نسبت به استفاده از عسل خام، یعنی عسل فیلترنشده‌ای که از کندو برداشت می‌شود، هشدار داده‌اند! آن‌ها می‌گویند احتمال بروز عفونت با استفاده از عسل فیلترنشده وجود دارد.
علاوه بر این، ممکن است بیمار شما، نسبت به گرده زنبور عسلی که به‌طور طبیعی در عسل هست، چنین واکنش‌های آلرژیکی داشته باشد:
- سرگیجه،
- مشکل در تنفس،
- سوزش بعد از مصرف موضعی،
- التهاب شدید،
- حالت تهوع،
- استفراغ.
اگر بیمار یا سالمندی که از او مراقبت می‌کنید، چنین علائمی از خود نشان داد، ابتدا عسل را از پوستش پاک کنید. سپس برای مراقبت بیشتر، حتما با پزشک مشورت کنید.
جمع‌بندی
با همه آنچه درباره درمان زخم بستر با عسل گفتیم، این احتمال وجود دارد که عسل روی زخم بیمار مدنظر شما اثری نداشته باشد. البته بهتر است این درمان را برای مدتی ادامه بدهید. گاهی اوقات هفته‌ها طول می‌کشد تا نتیجه آن را مشاهده کنید.
اگر درباره استفاده از عسل یا سایر مواد مفید و مغذی برای درمان زخم‌های فشاری سؤالی دارید، زیر همین مقاله کامنت بگذارید تا متخصصان مرکز درمان در خانه آسوده یار، در اولین فرصت، پاسختان را بدهند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره درمان زخم بستر در منزل هم سایر مقاله‌های بلاگ آسوده‌یار را مطالعه کنید.
منابع:
ncbi.nlm.nih.gov
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
healthline.com
ncbi.nlm.nih.gov