آنوریسم مغزی به معنی تغییر شکل شریان است که در آن بخشی در دیواره شریان مغز به شکل حباب بیرون زده و پر از خون می شود. همچنین ممکن است آنوریسم داخل جمجمه ای نامیده شود.
آنوریسم مغزی یک وضعیت بالقوه تهدید کننده حیات است که می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. اگر آنوریسم مغزی ترکیده یا پاره شود، یک وضعیت اورژانسی است که در صورت عدم درمان فوری می تواند منجر به سکته مغزی، آسیب مغزی و حتی مرگ شود.
در ادامه مطالب بیشتری در مورد آنوریسم مغزی، از جمله علائم، علل و روش های درمان آنها مطالعه خواهیم کرد.
در صورت نیاز به خدمات پزشکی و درمان در منزل و همچنین ویزیت آنلاین پزشک عمومی و متخصص کافی ست با کارشناس ما به شماره 09026797779 تماس بگیرید و یا در واتساپ پیام دهید.
علائم آنوریسم مغزی چیست؟
آنوریسم مغزی غیرقابل پیش بینی است و ممکن است تا زمانی که بزرگ نشده اند یا پاره نشوند هیچ علامتی ایجاد کنند. آنوریسم بزرگ یا پاره شده معمولاً علائم مشخصی نشان می دهد و نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد.
علائم و نشانه های هشدار دهنده آنوریسم مغزی بسته به پارگی آن متفاوت است.
آنوریسم پاره نشده
آنوریسم های کوچک معمولاً علائم قابل توجهی ایجاد نمی کنند. با این حال، آنوریسمی که بزرگ می شود ممکن است شروع به فشار بر روی اعصاب و بافت های اطراف کند و منجر به علائم شود.
تخمین زده می شود که تنها 10 تا 15 درصد از آنوریسم های پاره نشده علائم ایجاد کنند. در صورت وجود، علائم آنوریسم مغزی پاره نشده می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد یا درد در پشت یا بالای چشم
- ضعف یا بی حسی که یک طرف صورت را تحت تاثیر قرار می دهد
- تاری یا دوبینی
- گشادی مردمک
در صورت مشاهده هر یک از این علائم در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید.
نشت آنوریسم
این امکان وجود دارد که آنوریسم نشت کند و مقدار کمی خون را در مغز آزاد کند. اگر به آنوریسم مغزی دچار هستید که نشت می کند، ممکن است سردرد شدید و ناگهانی را تجربه کنید.
این نوع سردرد ممکن است چند روز یا چند هفته قبل از پارگی کامل آنوریسم مغزی ایجاد شود. اگر سردرد شدید و ناگهانی را تجربه کردید، به خصوص اگر همراه با سایر علائم آنوریسم باشد، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
پارگی آنوریسم
علائم پارگی آنوریسم مغزی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است بدترین سردردی باشد که تا به حال داشته اید
- خشکی گردن
- تاری یا دوبینی
- حساسیت به نور
- افتادگی پلک
- مشکل در صحبت کردن یا تغییر در آگاهی یا وضعیت ذهنی
- مشکل در راه رفتن یا سرگیجه
- حالت تهوع یا استفراغ
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
پارگی آنوریسم تهدید کننده زندگی است. اگر یک یا چند مورد از این علائم را تجربه کردید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
علت آنوریسم مغزی چیست؟
آنوریسم مغزی به دلیل تغییرات ساختاری در دیواره سرخرگ های مغز اتفاق می افتد. این تغییرات باعث ضعیف شدن و نازک شدن دیواره های سرخرگ می شود. تغییر شکل ممکن است به دلیل نازک شدن دیواره اتفاق بیفتد اما گاهی اوقات التهاب یا ضربه می تواند باعث تغییر شکل شود.
هنوز مشخص نیست که دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد آنوریسم می شود. با این حال، اعتقاد بر این است که یک یا ترکیبی از عوامل زیر ممکن است باعث ایجاد آنها شود:
- شکستن بافت الاستیک در داخل شریان
- فشار ناشی از جریان خون در شریان
- تغییر بافت در شریان به دلیل افزایش التهاب
آنوریسم مغزی همچنین در جایی که شریان به جهات مختلف منشعب می شود، بیشتر اتفاق می افتد. به این دلیل که شریان ها به طور طبیعی در این مکان ها ضعیف تر هستند.
احتمال وجود آنوریسم از بدو تولد نیز وجود دارد. با این حال، آنها اغلب در طول زندگی ایجاد می شوند. می تواند به دلیل عوامل خطر مختلفی باشد که در زیر به آنها خواهیم پرداخت.
آنوریسم مغزی چگونه است؟
آنوریسم مغزی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. حدود 90 درصد آنوریسم ساکولار هستند. این نوع آنوریسم کیسه ای را در خارج از شریان تشکیل می دهد که شبیه توت است که به درخت انگور چسبیده است.
آنوریسم دوکی شکل نادر تری از آنوریسم است که بخش طولانی تری از دیواره شریان را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث برآمدگی شریان در تمام نواحی اطراف می شود. تخمین زده می شود که 3 تا 13 درصد آنوریسم های مغزی دوکی شکل هستند.
عوامل خطر آنوریسم مغزی چیست؟
آنوریسم مغزی می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، برخی از عوامل می تواند خطر را افزایش دهد. عوامل خطر متفاوتی برای ایجاد و پارگی آنوریسم وجود دارد.
عوامل خطر تشکیل آنوریسم
چندین عامل خطر وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش دهد. شامل:
- سن. بیشتر موارد آنوریسم در افراد بالای 40 سال تشخیص داده می شود.
- جنسیت. زنان بیشتر از مردان به آنوریسم مبتلا می شوند.
- سابقه خانوادگی. اگر آنوریسم در اعضای نزدیک خانواده وجود داشته باشد، خطر ابتلا به آن بیشتر است.
- فشار خون بالا. فشار خون بالا یا پرفشاری خون درمان نشده، می تواند فشار بیشتری بر دیواره شریان ها وارد کند.
- سیگار. سیگار کشیدن می تواند فشار خون را افزایش دهد و به عروق خونی آسیب برساند.
- سوء مصرف الکل و مواد مخدر. سوء مصرف الکل و مواد مخدر، به ویژه مصرف کوکائین یا آمفتامین، می تواند فشار خون را افزایش دهد و منجر به التهاب در شریان ها شود.
- آسیب سر. در موارد نادر، آسیب شدید به سر می تواند به رگ های خونی در مغز آسیب برساند و منجر به تشکیل آنوریسم شود.
- بیماری های ژنتیکی. برخی از بیماری های ژنتیکی می توانند به شریان ها آسیب بزنند یا بر ساختار آنها تأثیر بگذارند و خطر آنوریسم را افزایش دهند. برخی از نمونه ها عبارتند از:
- بیماری کلیه پلی کیستیک اتوزومال غالب (ADPKD)
- سندرم اهلرز دانلوس
- سندرم مارفان
- بیماری های مادرزادی. این احتمال وجود دارد که ضعف در عروق خونی از بدو تولد وجود داشته باشد. علاوه بر این، مشکلات مادرزادی مانند ناهنجاری های شریانی وریدی یا باریک شدن آئورت که کوارکتاسیون نامیده می شود نیز می تواند خطر ابتلا به آنوریسم را افزایش دهد.
- عفونت. برخی از انواع عفونت می تواند به دیواره شریان ها آسیب وارد کرده و خطر آنوریسم را افزایش دهند. به آن آنوریسم قارچی می گویند.
عوامل خطر برای پارگی آنوریسم
برخی از موارد آنوریسم هرگز پاره نمی شوند. با این حال، عوامل خطری نیز وجود دارد که می تواند احتمال پارگی آنوریسم را افزایش دهد.
برخی از عوامل خطر پارگی با ویژگی های خود آنوریسم مرتبط است. خطر پارگی در آنوریسم های مغزی در موارد زیر افزایش می یابد:
- آنوریسم بزرگ
- در طول زمان بزرگتر شده است
- در شریان های خاص، به ویژه شریان های ارتباطی خلفی و شریان های ارتباطی قدامی قرار گرفته اند
عوامل فردی که خطر پارگی را افزایش می دهند عبارتند از:
- داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی پارگی آنوریسم
- داشتن فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
علاوه بر این، برخی رویدادها ممکن است احتمال پارگی آنوریسم را افزایش دهند. یک تحقیق در سال 2011، خطر نسبی رویدادهای خاص را در 250 فردی که قبلاً پارگی آنوریسم را تجربه کرده بودند، ارزیابی کرد. مشخص شد که موارد زیر با پارگی آنوریسم موجود مرتبط است:
- ورزش بیش از حد
- مصرف قهوه یا نوشابه
- زور زدن در هنگام اجابت مزاج
- گرفتن بینی
- خشم شدید
- شوک ناگهانی
- رابطه جنسی
تشخیص آنوریسم مغزی
تا زمانی که آنوریسم پاره نشود، ممکن است تشخیص آن دشوار باشد. پزشکان می‌توانند از آزمایش‌های خاصی برای تعیین محل آنوریسم مغزی در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری، عوامل خطر و مشکلات مرتبط با آنوریسم ارثی دارند، استفاده کنند.
همچنین ممکن است آنوریسم در طی آزمایشات مربوط به مشکلات غیرمرتبط مانند سردرد یا تشنج شناسایی شود. تشخیص آنوریسم مغزی متکی به تصویربرداری است که می تواند بافت ها و شریان های مغز را تجسم کند که ممکن است وجود آنوریسم را تشخیص دهد.
روش های تصویربرداری ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
ام آر آی (MRI)
اسکن ام آر آی MRI با استفاده از امواج رادیویی و میدان های مغناطیسی برای ایجاد تصاویری از مغز عمل می کند. ام آر آی به ویژه برای تشخیص و ارزیابی آنوریسم های پاره نشده مفید است.
یک نوع MRI به نام آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی می تواند تصاویر دقیقی از شریان های مغز ایجاد کند تا به تعیین محل، اندازه و شکل آنوریسم کمک کند.
سی تی اسکن (CT)
سی تی اسکن از چندین رادیوگرافی برای ایجاد تصاویر افقی از مغز استفاده می کند. تصاویر حاصل از سی تی اسکن اغلب برای یافتن خونریزی در مغز به دلیل نشت یا پارگی آنوریسم استفاده می شود.
یک نوع سی تی اسکن به نام سی تی آنژیوگرافی از رنگ مخصوصی استفاده می کند تا به پزشک کمک کند تا جریان خون در شریان های مغز را به طور موثرتری مشاهده کند.
آنژیوگرافی تفریق دیجیتال (DSA)
در آنژیوگرافی تفریق دیجیتال ، یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام کاتتر در شریان کشاله ران قرار می گیرد. سپس کاتتر به سمت مغز حرکت داده می شود.
پس از ورود به مغز، رنگ مخصوصی از طریق کاتتر آزاد می شود. سپس یک کامپیوتر از تصاویر اشعه ایکس قبل و بعد از استفاده از رنگ برای ایجاد تصاویر استفاده می کند. این تصاویر فقط شامل عروق خونی و هیچ یک از ساختارهای اطراف دیگر مانند استخوان نیستند.
آزمایش مایع مغزی نخاعی (CSF)
گاهی اوقات، تصویربرداری ممکن است به وضوح خونریزی ناشی از آنوریسم را نشان ندهد. در این شرایط، پزشک ممکن است آزمایش CSF را که با استفاده از پونکسیون کمری جمع آوری می شود، تجویز کند. وجود خون در نمونه آزمایش مایع مغزی نخاعی می تواند نشان دهنده خونریزی در مغز باشد.
پونکسیون کمری می تواند برای برخی افراد خطرناک باشد زیرا می تواند منجر به فتق مغزی به دلیل تغییر فشار مایع نخاعی شود. این آزمایش ممکن است در حین ارزیابی آنوریسم مغزی با احتیاط انجام شود اما گاهی اوقات در این شرایط توصیه نمی شود.
درمان آنوریسم مغزی
درمان آنوریسم مغزی می تواند بر اساس عوامل مختلفی متفاوت باشد، از جمله:
- محل و اندازه آنوریسم
- سن و وضعیت سلامت کلی
- سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی
- اینکه آیا آنوریسم در معرض خطر پارگی است یا قبلاً پاره شده است
ممکن است آنوریسم های کوچک و پاره نشده که هیچ عامل خطر مرتبط با پارگی ندارند، نیاز به درمان فوری نداشته باشند. درعوض، پزشک ممکن است توصیه کند به طور دوره ای آنوریسم را با استفاده از روش های تصویربرداری برای تشخیص هر گونه تغییر نظارت کنید.
زمانی که درمان ضروری باشد، می‌تواند شامل عمل جراحی و تغییر در سبک زندگی باشد که در ادامه با جزئیات بیشتر توضیح خواهیم داد.
عمل جراحي
اگر آنوریسم مغزی قابل دسترسی باشد، جراحی می تواند جریان خون آنوریسم را ترمیم یا قطع کند. این کار می تواند از رشد، پارگی یا عود آن جلوگیری کند.
سرجيكال كليپنگ نوعی عمل جراحی است که در آن جریان خون به آنوریسم با استفاده از یک گیره فلزی کوچک قطع می‌شود. این کار آنوریسم را مسدود می کند و از رشد یا پارگی بیشتر جلوگیری می کند. سرجيكال كليپنگ نیاز به جراحی باز مغز دارد و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود.
كلاف پيچى آندوواسكولار یکی دیگر از عمل های جراحی است که برای آنوریسم استفاده می شود. تهاجم کمتری نسبت به سرجيكال كليپنگ دارد.
در طول كلاف پيچى آندوواسكولار ، یک کاتتر در شریان کشاله ران وارد می شود و به سمت آنوریسم کشیده می شود. سپس کاتتر کلاف پیچ های کوچکی را در آنوریسم آزاد می کند و به مسدود کردن جریان خون کمک می کند.
آنوریسم‌های مغزی که با این روش درمان میشوند، گاهی اوقات ممکن است عود کنند، بنابراین ممکن است به بیش از یک بار انجام آن نیاز باشد.
منحرف کننده های جریان
یکی دیگر از روش های جدیدتر برای درمان آنوریسم مغزی، قرار دادن منحرف کننده جریان است. این دستگاه‌ها شبیه استنت‌هایی هستند که برای انسداد عروق قلب استفاده میشوند.
هنگامی که آنوریسم بزرگ است یا با استفاده از تکنیک های جراحی که در بالا توضیح داده شد قابل درمان نباشد، می توان از منحرف کننده جریان استفاده کرد. مانند كلاف پيچى آندوواسكولار، قرار دادن منحرف کننده جریان نسبت به روش هایی مانند سرجیکال کلیپینگ کمتر تهاجمی است.
برای قرار دادن یک منحرف کننده جریان، پزشک ابتدا یک کاتتر را در شریان کشاله ران وارد می کند و آن را به ناحیه آنوریسم می کشد. هنگامی که کاتتر در جای خود قرار می گیرد، منحرف کننده جریان در سرخرگی قرار می گیرد که در آن آنوریسم ایجاد شده است.
پس از قرار گرفتن در محل، منحرف کننده جریان عمل می کند تا خون را از محل آنوریسم دور کند. این کار به جلوگیری از رشد یا پارگی آن کمک می کند. منحرف کننده های جریان به طور کلی برای درمان آنوریسم مغزی ایمن و موثر هستند.
یک کارآزمایی بالینی در سال 2013 روی 106 مورد آنوریسم بزرگ نشان داد که انحراف جریان در 73.6 درصد موارد به طور کامل جریان خون به آنوریسم را مسدود می کند.
یک تحقیق در سال 2019 از منحرف کننده های جریان در 2614 نفر با آنوریسم کوچک یا متوسط، انحراف کامل جریان خون را در 74.9 درصد موارد مشاهده کرد.
تغییر سبک زندگی
ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی ممکن است به شما در کنترل آنوریسم و جلوگیری از پارگی آن کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- اقدامات لازم برای درمان فشار خون بالا
- ترک سیگار
- یک رژیم غذایی متعادل که بر موارد زیر تمرکز دارد:
- میوه ها و سبزیجات تازه
- غلات کامل
- گوشت لخم - گوشت کم چرب
- لبنیات کم چرب
- ورزش منظم، اما نه بیش از حد
- اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، وزن خود را کنترل کنید
- کاهش مصرف کافئین و الکل
- اجتناب از مصرف مواد مخدر مانند کوکائین یا آمفتامین
عوارض آنوریسم مغزی چیست؟
پارگی آنوریسم مغزی می تواند منجر به سکته هموراژیک شود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که خون به خود مغز یا ناحیه بین جمجمه و مغز (فضای ساب آراکنوئید) نشت می‌کند.
خونریزی ناشی از پارگی آنوریسم می تواند منجر به چندین عارضه تهدید کننده حیات شود. در صورت عدم درمان، می توانند باعث آسیب مغزی و کما شوند. مرگ در برخی موارد ممکن است رخ دهد.
عوارض بالقوه پارگی آنوریسم مغزی عبارتند از:
- تشنج. تشنج می تواند در طول یا مدت کوتاهی پس از پارگی آنوریسم رخ دهد.
- وازواسپاسم. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که رگ های خونی مغز به طور ناگهانی باریک می شوند و جریان خون را به قسمت هایی از مغز قطع می کنند. خطر اسپاسم عروقی در عرض 24 ساعت پس از پارگی آنوریسم بالاتر است.
- هیدروسفالی. هیدروسفالی زمانی اتفاق می افتد که گردش مایع درون نخائی مختل می شود و در مغز تجمع می یابد و منجر به تورم می شود. هیدروسفالی می تواند در عرض چند روز پس از پارگی آنوریسم مغزی رخ دهد و همچنین می تواند عارضه طولانی مدت آنوریسم پارگی مغزی باشد که گاهی اوقات نیاز به قرار دادن شانت دارد.
علاوه بر این، پس از پارگی آنوریسم مغزی، ممکن است در هر زمانی، حتی پس از درمان، دوباره پاره شود.
چشم انداز فردی که دچار آنوریسم مغزی شده است چیست؟
همه موارد آنوریسم پاره نمی شوند. بر اساس گزارش بنیاد آنوریسم مغز، حدود 6.5 میلیون نفر در ایالات متحده دارای آنوریسم مغزی هستند که پاره نشده است. در واقع، تخمین زده می شود که 50 تا 80 درصد از تمام آنوریسم های مغزی هرگز در طول زندگی فرد پاره نمی شوند.
بر اساس گزارش موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، سالانه حدود 30000 فرد در ایالات متحده پارگی آنوریسم را تجربه می کنند. زمانی که آنوریسم مغزی پاره می‌شود، چشم‌انداز ضعیفی وجود دارد و حدود 50 درصد از افراد در عرض 3 ماه می‌میرند.
به همین دلیل، مهم است که در نظارت بر آنوریسم‌های موجود و همچنین اقدامات لازم برای جلوگیری از پارگی آنها هوشیار باشیم. این امکان وجود دارد که پزشک درمان جراحی را برای آنوریسم هایی که بزرگ هستند یا در معرض خطر پارگی هستند توصیه کند.
اگر متوجه علائم پارگی شدید، ضروری است که به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید تا احتمال بقا و بهبودی خود را افزایش دهید.
پس از پارگی، بهبودی ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد و احتمالاً در این مدت به درمان فیزیکی، شغلی یا گفتار درمانی نیاز خواهید داشت. همچنین ممکن است بسته به شدت آسیب، هرگز به طور کامل بهبود نیابید.
خلاصه
آنوریسم مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره سرخرگ مغز تغییر شکل می‌دهد که معمولاً به دلیل ضعف یا نازک شدن عروق است. این مشکل می تواند باعث برآمدگی دیواره شریان و پر شدن از خون شود. اگر آنوریسم پاره شود، می تواند منجر به خونریزی تهدید کننده حیات در مغز شود.
توجه به علائم هشدار دهنده آنوریسم مغزی مهم است، به خصوص اگر دارای هر گونه فاکتور خطر هستید. اگر علائمی دارید که با آنوریسم مغزی مطابقت دارد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
در برخی موارد، آنوریسم مغزی پاره نشده ممکن است از طریق نظارت و تغییر سبک زندگی کنترل شود. با این حال، آنوریسم‌های مغزی پاره نشده بزرگتر یا آن‌هایی که در معرض خطر پارگی هستند، باید در اسرع وقت به محض تشخیص آنها رسیدگی شوند.
نشت یا پارگی آنوریسم مغزی یک اورژانس پزشکی است و برای اطمینان از بهترین نتیجه ممکن نیاز به کنترل در بخش مراقبت های ویژه یا آی سی یو توسط پزشکان مجرب دارد.
در صورت نیاز به خدمات پزشکی و درمان در منزل و همچنین ویزیت آنلاین پزشک عمومی و متخصص کافی ست با کارشناس ما به شماره 09026797779 تماس بگیرید و یا در واتساپ پیام دهید.
منبع