اگر بیماری دارید که دچار زخم بستر شده، باید با شستشوی این زخم‌ها آشنا شوید. شستن زخم بعد از هربار تعویض پانسمان، باعث حفظ رطوبت مناسب و بهبودی سریع‌تر می‌شود. در این مقاله آسوده‌یار، ابتدا بهترین و مؤثرترین محلول‌های شستشوی زخم بستر موجود در بازار را معرفی می‌کنیم، و درباره هرکدام توضیح مختصری می‌دهیم. بعد هم چگونگی شستن زخم را به‌صورت گام‌به‌گام یادتان می‌دهیم.
چرا شستشوی زخم بستر مهم است؟
برای از بین بردن بافت‌های مرده و باکتری‌های سطحی، تمیز کردن ترشحات، حفظ رطوبت زخم، و کمک به بهبود سریع‌تر آن، شستشوی زخم فشاری ضروری است.
شستشوی زخم، برای جلوگیری از آلوده شدن زخم، عفونت و آبسه هم اهمیت دارد. هدف نهایی این فرایند، تمیز کردن زخم و حذف باکتری‌های آن است.
نکته مهم اینکه هربار پانسمان بیمار تعویض می‌شود، زخم باید شسته شود. اعمال فشار مناسب هنگام شستشو هم مهم است، چون باکتری‌های سطحی را که به عفونت منجر می‌شوند، از بین می‌برد.
برای شستشوی این زخم‌ها، می‌توانید از مرکز آسوده یار کمک بگیرید که خدمات درمانی در منزل ارائه می‌دهد. برای مشورت با متخصصان مرکز آسوده یار، با شماره تلفن 02137873000 تماس بگیرید.
اگر هم خودتان می‌خواهید دست‌به‌کار شوید، توصیه می‌کنیم این مقاله آسوده‌یار را با دقت بخوانید. در این راهنما، بهترین محلول‌های شستشوی زخم بستر را معرفی می‌کنیم.
بهترین محلول‌های شستشوی زخم بستر چه هستند؟
شستن زخم بستر اگر به‌درستی انجام شود، بسیار مؤثر است. اولین قدم برای شستشو، انتخاب محلول مناسب است. رایج‌ترین محلولی که در دسترس و مقرون‌به‌صرفه باشد، نرمال سالین است.
البته ضدعفونی‌کننده‌های زیادی برای شستشو وجود دارند، مانند بتادین، کلرهگزیدین و پراکسید هیدروژن، اما این مواد ممکن است در بافت‌ها مسمومیت ایجاد کرده، و وضعیت زخم بستر را بدتر کنند!
برای همین، توصیه می‌کنیم در انتخاب محلول شستشوی زخم فشاری، حتما با پزشک مشورت کنید. بدون مشورت با متخصص، از هیچ شوینده‌ای استفاده نکنید، چون ممکن است عواقب ناخوشایندی برای بیمارتان داشته باشد.
1. سرم نرمال سالین، برای شستشوی زخم فشاری
سرم نرمال سالین (Normal Saline) به‌خاطر عوامل فیزیولوژیکی و ایمنی‌اش، پرطرف‌دارترین محلول شستن زخم بستر است.
نرمال سالین کمترین میزان سمی بودن را میان محلول‌های شستشو دارد. اما زخم‌های نکروزی را چندان خوب نمی‌شوید، چون ویژگی آنتی‌سپتیک ندارد.
توصیه مهم اینکه محلول نرمال سالین که آماده شده را در یک نوبت شستشوی زخم بستر استفاده کنید. برای نوبت بعدی محلول تازه‌ای تهیه کنید.
سرم نرمال سالین باید شفاف باشد. پس اگر محلولی که دارید، شفافیت خود را از دست داده، به‌هیچ‌وجه برای شستن زخم از آن استفاده نکنید!
2. آب استریل، برای شستشوی زخم بستر
آب استریل یا آب قابل‌تزریق (Water for injection) با تقطیر درست می‌شود. این آب هیچ‌گونه ماده ضدمیکروبی یا مهارکننده باکتری یا مواد اضافه‌ای ندارد.
از آب استریل به‌عنوان جایگزین مقرون‌به‌صرفه‌تر محلول نرمال سالین استفاده می‌شود. البته این آب، خاصیت هیپوتونیک دارد و گاهی اوقات باعث تجزیه گلبول‌های قرمز می‌شود.
3. آب معمولی، برای شستن زخم‌های فشاری
اگر سرم نرمال سالین یا آب استریل برای شستشوی زخم بستر در دسترس ندارید، می‌توانید از آب شرب معمولی استفاده کنید. مطالعات حاکی از آن هستند که آب معمولی به‌اندازه نرمال سالین در کاهش باکتری‌ها مؤثر است.
4. آب اکسیژنه، برای شستشوی زخم بستر
آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن (Hydrogen Peroxide) یکی از ضدعفونی‌کننده‌های زخم است، که گاهی اوقات مانند عامل شیمیایی عمل کرده، و ضایعات باقی‌مانده روی زخم و بافت مرده را پاک می‌کند.
توصیه مهم اینکه اگر قصد استفاده از آب اکسیژنه را دارید، حتما زخم بستر را با سرم نرمال سالین هم بشویید. چون ممکن است پراکسید هیدروژن لخته‌ها را حل کرده و باعث خونریزی شود.
به‌طور کلی، استفاده از آب اکسیژنه به‌خاطر اثر دبریدمان شیمیایی، برای درمان‌های بالینی توصیه نمی‌شود. بهتر است از پانسمان‌هایی استفاده کنید که اثر دبریدمان اتولیتیک دارند. استفاده از کمپرس گاز با سرم نرمال سالین هم خوب است.
5. بتادین، برای شستشوی زخم فشاری
بتادین با نام پزشکی پوویدون آیوداین (Povidone-Iodine)، محلولی ضدمیکروبی است که روی بسیاری از عوامل بیماری‌زا، مانند باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus Aureus) تأثیر دارد.
اما این ضدعفونی‌کننده، برای سلول‌های سالم و سلول‌های در حال ترمیم موجود در زخم، سمی است! گاهی اوقات به خشک شدن و تغییررنگ پوست هم منجر می‌شود.
6. سدیم هیپوکلریت، برای شستشوی زخم بستر
سدیم هیپوکلریت (Sodium Hypochlorite) برای شستشوی زخم بستری توصیه می‌شود که بافت‌های مرده دارد. چون عفونت را کنترل می‌کند.
این محلول اثر ضدباکتریایی دارد. گاهی اوقات برای کنترل رشد باکتری‌ها و به حداقل رساندن بو در زائده‌های سرطانی، از سدیم هیپوکلریت استفاده می‌کنند.
نکته بسیار مهم اینکه استفاده از این محلول برای دوره‌های طولانی‌تر از هفت تا ده روز توصیه نمی‌شود. چون بیش از این مدت، برای سلول‌های سالم و سلول‌های در حال ترمیم سمی می‌شود.
7. اسید استیک، برای شستن زخم‌های فشاری
اسید استیک (Acetic Acid) محلولی اسیدی است که پی‌اچ محیط زخم را کاهش می‌دهد. اسید استیک 5درصد، برای مقابله با ارگانیسم‌های سرسخت در ضایعه‌های قارچی بسیار مؤثر است.
این محلول می‌تواند رنگ بافت را تغییر داده و از عفونت‌های احتمالی هم جلوگیری کند. بازهم توصیه می‌شود بعد از استفاده از اسید استیک، زخم بستر را با سرم نرمال سالین آب‌کشی کنید.
چگونه شستشوی زخم بستر را انجام بدهیم؟
برای شستن زخم بستر، ابتدا تجهیرات حفاظتی، مانند ماسک، شیلد و به‌ویژه دستکش لاتکس را آماده کنید. سپس بیمار را در وضعیتی قرار بدهید که به‌راحتی بتوانید زخم را بشویید.
در قدم بعدی پانسمان را برداشته، و با استفاده از محلولی که با مشورت پزشک تهیه کرده‌اید، زخم را شستشو بدهید. برای شستن زخم بستر، از فشار مناسبی استفاده کنید.
نکته مهم اینکه هرگز محلول شستشوی زخم بستر را با فشار به شکاف‌های تونل‌مانند زخم، یعنی جاهایی که محلول به‌طور کامل از آن‌ها تخلیه نمی‌شود، وارد نکنید.
نکته دیگر در شستشوی زخم فشاری اینکه جریان محلول باید از سمت تمیزترین جای زخم، به‌سوی آلوده‌ترین قسمت باشد.
در نهایت قسمت‌های سالم پوست را به‌آرامی خشک کرده، و بعد از انجام اقدامات ضروری، مانند دبریدمان، زخم فشاری را دوباره پانسمان کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله آسوده‌یار، ابتدا درباره اهمیت شستن زخم‌های فشاری گفتیم. سپس بهترین محلول‌های شستشوی زخم بستر را معرفی کردیم. در نهایت هم راهنمای گام‌به‌گام شستن این زخم‌ها را با شما به اشتراک گذاشتیم. اگر پرسشی در این زمینه دارید، پایین این صفحه، با کارشناسان مرکز درمان در منزل آسوده یار در میان بگذارید.
منابع:
mayoclinic.org
ncbi.nlm.nih.gov
sharecare.com
myhealth.alberta.ca