عفونت یا زخم پای دیابتی چیست؟

زخم پای دیابتی، زخم یا جراحتی است که تقریباً در 15 درصد از بیماران دیابتی ایجاد می‌شود و معمولاً در کف پا قرار دارد. از میان افرادی که دچار زخم پای دیابتی می‌شوند، 6 درصد به دلیل عفونت یا سایر عوارض مرتبط در بیمارستان بستری خواهند شد. دیابت علت اصلی قطع عضو غیرتروماتیک اندام تحتانی است و تقریباً 14 تا 24 درصد از بیماران مبتلا به دیابت که زخم پا دارند، قطع عضو می‌شوند. طبق تحقیقات، می‌توان از ایجاد زخم پای دیابتی ‌پیشگیری کرد.

علل ابتلا به زخم پای دیابتی‌

علل شایع زخم پای دیابتی عبارت‌اند از:

• سطح بالای قند خون
• تخریب عصب
• گردش خون ضعیف
• خراش یا زخم‌هایی که روی پاها ایجاد می‌شوند.

عوامل خطرزا در زخم پای دیابتی

همه افراد مبتلا به دیابت،  در معرض خطر ابتلا به زخم پا هستند که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از عوامل خطر ابتلا به زخم پا را افزایش می‌دهند:

• کفش‌های نامناسب یا بی‌کیفیت
• عدم رعایت بهداشت (عدم شستشوی منظم یا کامل یا خوب خشک نکردن پاها پس از شستشو)
• کوتاه کردن نامناسب ناخن‌های پا
• مصرف الکل
• بیماری چشمی ناشی از دیابت
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• چاقی
• مصرف دخانیات

علائم و نحوه تشخیص زخم پای دیابتی

این زخم جراحتی است که معمولاً آنقدر عمیق است که بافت‌های زیرین و گاهی حتی استخوان دیده می‌شوند. پزشک معالج زخم را معاینه کرده و محل، اندازه، عمق و ترشحات جراحت را یادداشت می‌کند. سپس علائم عفونت را بررسی می‌کند:

• تورم
• سخت شدن پوست
• قرمزی اطراف زخم
• درد موضعی
• وجود چرک

همچنین پزشک میزان پیشرفت زخم را بررسی کرده و عوامل ایجاد آن را شناسایی می‌کند. متخصصان از طبقه‌بندی‌های مختلفی برای زخم پای دیابتی استفاده می‌کنند که طبقه‌بندی واگنِر یکی از رایج‌‌‌ترین آن‌هاست. این طبقه‌بندی زخم‌ها را به شرح زیر درجه‌بندی می‌کند:

• درجه 0: پوست سالم است، اما پا در معرض خطر است.
• درجه 1: زخم سطحی
• درجه 2: زخم عمیق‌تر
• درجه 3: درگیری عمیق‌تر بافت، همراه با آبسه یا استئومیلیت(عفونت استخوان)
• درجه 4: قسمتی از پا دارای قانقاریا است.
• درجه 5: قانقاریای حاد که کل پا را درگیر می‌کند.

‍پزشک پس از معاینه زخم، عملکردهای زیر را هم ارزیابی می‌کند:

• عملکرد حرکتی و حسی پا، ازجمله رفلکس مچ پا، لرزش و لمس پا
• شکل پا، مانند تغییر در ظاهر و تحلیل عضلات
• وضعیت پوست، ازجمله وجود قرمزی، تعریق، یا پینه
• وضعیت عروقی، مثل نبض پا، فشارخون و شکل موج داپلر

 حتما مطالعه کنید: علائم اولیه زخم پای دیابتی چیست؟

درمان زخم پای دیابتی

هنگامی‌ که فرد زخمی را شناسایی می‌کند، برای جلوگیری از پیشرفت آن باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشد. هدف اصلی از درمان زخم پای دیابتی، بهبودی سریع است. غالباً درمان به شدت زخم بستگی دارد. در صورت وجود عفونت، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند و یا برای شناسایی علت عفونت نیاز به نمونه بافت داشته باشد. نوع آنتی‌بیوتیک و دوز پیشنهادی پزشک به ارگانیسم و شدت عفونت بستگی دارد. در برخی موارد برای کمک به بهبودی، کاهش فشار روی ناحیه پا و جلوگیری از عوارض بیشتر نیاز به جراحی است. مواردی که به جراحی نیاز دارند عبارت‌اند از:

• دبر‌‌یدمان (برداشتن بافت آسیب‌دیده)
• پیوند پوست
• جراحی عروق
• تراشیدن یا برداشتن استخوان‌ها
• بازسازی پوست
• تنظیم مجدد یا همجوشی مفاصل
• قطع عضو

برخی از راه‌های دیگر که به مدیریت زخم دیابت کمک کند عبارت‌اند از:

• آموزش مراقبت از پا و کنترل سطح قند خون
• داروهای کنترل قند خون
• کاهش فشار از روی زخم با استفاده از عصا و صندلی چرخ‌دار
• داروهایی برای کمک به بهبود گردش خون
• داروها و پانسمان‌های موضعی

چگونه می‌توان ازابتلا به زخم پای دیابتی پیشگیری کرد؟

در وهله اول،  بهترین راه برای درمان زخم پای دیابتی جلوگیری از ایجاد آن است. توصیه می شود به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید. اگر به زخم پای دیابتی مبتلا باشید او می‌تواند تشخیص دهد و از راهکارهایی برای مقابله با آن استفاده کند. کاهش عوامل خطرزا مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل، کلسترول بالا و قند خون بالا در پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی از اهمیت بالایی برخوردار است. پوشیدن کفش و جوراب مناسب به کاهش خطرات کمک می‌کند. پزشک شما می‌تواند در انتخاب کفش مناسب شما را راهنمایی کند. یادگیری نحوه بررسی کردن پاها موجب تشخیص به‌موقع زخم می‌شود. پس پاهای خود را هرروز، به‌خصوص بین انگشتان پا و کف پا را ازنظر بریدگی، کبودی، ترک، تاول، قرمزی، زخم و هرگونه نشانه غیرطبیعی بررسی کنید. هر بار که به پزشک مراجعه می‌کنید، کفش‌ها و جوراب‌های خود را درآورید تا پاهایتان را معاینه کند. هر مشکلی که پیدا کردید باید در اسرع وقت به پزشک متخصص پا مراجعه کنید.

برای داشتن بهبودی موفقیت‌آمیز زخم پای دیابتی، باید مراقبت‌های پزشکی منظمی از پا انجام دهیم تا از موارد زیر اطمینان حاصل کنیم:

• کاهش قند خون
• دبریدمان مناسب زخم‌ها
• درمان هرگونه عفونت
• کاهش اصطکاک و فشار بر روی زخم پای دیابتی
• بازگرداندن جریان خون کافی

جمع‌بندی

اگر زخم پای دیابتی را زود تشخیص دهیم، این بیماری قابل‌درمان خواهد بود. در صورت مشاهده ایجاد زخم در پای خود، فوراً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا هر چه دیرتر اقدام کنید، احتمال عفونت افزایش می‌یابد. عفونت‌های درمان‌نشده ممکن است نیاز به قطع عضو داشته باشند. تا زمانی که زخم‌های شما بهبود می‌یابند برنامه درمانی خود را دنبال کنید. زخم پای دیابتی ممکن است چند هفته طول بکشد تا درمان شود. اگر قند خون شما بالا بوده و فشارثابتی روی زخم باشد، دوره درمان زخم پای دیابتی طولانی‌تر می‌شود. مؤثرترین راه برای بهبود زخم‌ پای دیابتی شما، داشتن رژیم غذایی است که قند خون شما را کنترل می‌کند و فشار وارد بر پای شما را کاهش می‌دهد. هنگامی‌که زخم پای دیابتی خوب شد، مراقبت‌های پیشگیرانه مداوم به شما کمک می‌کنند تا از بازگشت زخم جلوگیری کنید.

منابع

www.medicalnewstoday.com

www.medicalnewstoday.com

www.uofmhealth.org

www.healthline.com

dermnetnz.org