پرکاری تیروئید چیست؟
تیروئید غده‌ای کوچک و پروانه‌ای شکل در گردن است. هر قسمت از متابولیسم بدن توسط هورمون‌هایی که غده تیروئید می‌سازد، کنترل می‌شود. پرکاری تیروئید، زمانی اتفاق میفتد که غده تیروئید بیش‌ازحد هورمون تیروئید تولید می‌کند و باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن می‌شود. از روش‌های درمانی مختلفی برای کنترل پرکاری تیروئید استفاده می‌کنند. این روش‌ها شامل استفاده از داروهای ضدتیروئید هستند که مقدار تولید هورمون‌های غده تیروئید را کاهش می‌دهند.
برای گرفتن اطلاعات بیشتر و تشخیص پرکاری تیروئید میتوانید از متخصصان آسوده یار مشورت بگیرید.
علائم پرکاری تیروئید
گاهی تشخیص پرکاری تیروئید سخت است، اما علائمی دارد که به تشخیص به‌موقع آن کمک می‌کنند. این علائم به شرح زیر هستند:
- کاهش وزن
- تپش قلب
- آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
- گرسنگی شدید
- احساس اضطراب و استرس شدید
- لرزش دست‌ها و انگشتان
- تعریق زیاد
- پریود نامنظم
- حساسیت به گرما
- گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید)
- خستگی شدید
- ضعف عضلانی
- بی‌خوابی
- نازک شدن پوست
- موهای ظریف و شکننده
حتما مطالعه کنید: کم کاری تیروئید چیست؟
علل ابتلا به پرکاری تیروئید
غده تیروئید دو هورمون اصلی به نام تی3 و تی4 تولید می‌کند. این هورمون‌ها بر همه سلول‌های بدن تأثیر می‌گذارند و مقدار جذب چربی‌ها و کربوهیدرات‌های بدن را کنترل می‌کنند. همچنین در تنظیم دمای بدن، ضربان قلب و میزان پروتئین بدن نقش دارند. پرکاری تیروئید زمانی اتفاق میفتد که غده تیروئید مقدار زیادی از هورمون‌های تیروئید را وارد جریان خون می‌کند.
پرکاری تیروئید ناشی از چندین بیماری است که بر غده تیروئید تأثیر می‌گذارند. علل ابتلا به پرکاری تیروئید عبارت‌اند از:
- بیماری گِریوز: بیماری گریوز نوعی اختلال خو‌دایمنی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله کند. این امر، موجب تولید بیش‌ازحد هورمون تیروئید می‌شود. بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
- تشکیل نِدول‌های تیروئید پرکار: به ندول‌های تیروئید پرکار، گواتر مولتی ندولِر (بزرگ شدن غده تیروئید) می‌گویند. این شکل از پرکاری تیروئید زمانی اتفاق میفتد که آدنوم تیروئید بیش‌ازحد هورمون تیروئید تولید کند. آدنوم بخشی از غده تیروئید بوده که از بقیه غده جدا شده است. آدنوم توده‌هایی غیرسرطانی را تشکیل می‌دهد. این توده‌های غیرسرطانی ندول نام دارند و غده تیروئید را بزرگ‌تر از حد معمول می‌کنند.
- تیروئیدیت: تیروئیدیت در اثر التهاب غده تیروئید به‌وجود می‌آید. این التهاب باعث می‌شود هورمون تیروئید اضافی و ذخیره‌شده در غده تیروئید وارد جریان خون شود و علائم پرکاری تیروئید را ایجاد کند.
همچنین موارد زیر ریسک ابتلا به پرکاری تیروئید را افزایش می‌دهند:
- سابقه خانوادگی تیروئید، به‌ویژه بیماری گِریوز
- سابقه ابتلا به بیماری‌های مزمن، ازجمله کم‌خونی شدید
- بارداری
عوارض پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید می‌تواند بیماری‌های دیگری را ایجاد کند. در ادامه این بیماری‌ها را شرح می‌دهیم.
مشکلات قلبی
مشکلات قلبی زیر از جدی‌ترین عوارض پرکاری تیروئید هستند:
- فیبریلاسیون دهلیزی: فیبرلاسیون دهلیزی (اختلال ریتم قلب) خطر سکته را افزایش می‌دهد.
- نارسایی قلب: نارسایی قلب وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند خون کافی برای رفع نیا‌زهای بدن را به گردش درآورد.
پوکی استخوان
عدم درمان تیروئید پرکار به پوکی استخوان منجر می‌شود. استحکام استخوان‌ها تا حدی به میزان کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آن‌ها بستگی دارد. ترشح هورمون تیروئید بیش‌ازاندازه مانع از رسیدن کلسیم به استخوان‌ها می‌شود.
بیماری‌های چشمی
برخی از افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، دچار بیماری‌های چشمی میشوند. این بیماری‌ها بر عضلات و سایر بافت‌های اطراف چشم تأثیر می‌گذارند و درصورت عدم درمان، موجب نابینایی میشوند. همچنین بیماری‌های چشمی زیر در افراد سیگاری بیشتر بروز پیدا می‌کنند:
- چشم‌های برآمده
- احساس درد در چشم
- پلک‌های ورم‌کرده
- چشم‌های قرمز یا ملتهب
- حساسیت به نور
- دوبینی
پوست متورم
گاهی افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار گریوز پوستی (عارضه نادر پوستی) میشوند و پوست آن‌ها تغییر رنگ می‌دهد و متورم می‌شود.
تیروتوکسیتوز
به وضعیتی که هورمون‌های تیروئید بیش‌ازحد در بدن وجود دارند، تیروتوکسیتوز گفته می‌شود. پرکاری تیروئید خطر تیروتوکسیتوز را افزایش می‌دهد. افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند، نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند. علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- تب
- افزایش ضربان قلب
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- کم‌آبی بدن
- گیجی
- هذیان
نحوه درمان پرکاری تیروئید
روش‌های درمانی زیادی برای پرکاری تیروئید وجود دارند. این روش‌ها به شرح ذیل هستند:
- داروهای ضدتیروئید: این داروها میزان تولید هورمون غده تیروئید را کنترل می‌کنند.
- ید رادیواکتیو: ید رادیواکتیو، دارویی خوراکی است که سلول‌های تیروئید بدن آن را جذب می‌کنند. ید رادیواکتیو به این سلول‌ها آسیب می‌زند و غده تیروئید شما را کوچک می‌کند. درنتیجه سطح هورمون تیروئید در طی چند هفته کاهش می‌یابد. افرادی که تحت درمان ید رادیواکتیو قرار می‌گیرند، باید تا پایان عمر خود قرص تیروئید مصرف کنند.
- جراحی: گاهی پزشک غده تیروئید شما را با جراحی جدا می‌کند. این کار پرکاری تیروئید را بهبود می‌بخشد، اما معمولاً باعث کم‌کاری تیروئید (تیروئید کم‌کار) می‌شود.
- مسدودکننده‌های بِتا: به نوعی از داروهای قلبی، مسدودکننده‌های بتِا می‌گویند. این داروها را باید مدت طولانی استفاده کرد. داروهای قلبی از عملکرد هورمون‌های تیروئید در بدن جلوگیری می‌کنند. آن‌ها میزان هورمون‌ها را در خون شما تغییر نمی‌دهند، اما علائمی مانند ضربان قلب بالا و لرزش ناشی از پرکاری تیروئید را کنترل می‌کنند. از این روش درمانی به‌تنهایی استفاده نمی‌شود و معمولاً آن را با روش‌های درمانی دیگر ترکیب می‌کنند.
حتما بخوانید: ویزیت متخصص غدد در منزل
غذاهای مضر برای پرکاری تیروئید
خوردن بیش‌ازحد غذاهای سرشار از ید، موجب ابتلا به پرکاری تیروئید و تشدید آن می‌شود. اگر پرکاری تیروئید دارید، از مصرف موادغذایی سرشار از ید زیر بپرهیزید:
- ماهی
- جلبک دریایی
- خرچنگ
- سوشی
- میگو
- جلبک
- شیر و لبنیات
- پنیر
- زرده تخم‌مرغ
- نمک یددار
مواد غذایی مفید برای پرکاری تیروئید
با مصرف غذاهای خاص می‌توان پرکاری تیروئید را بهبود بخشید که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم.
غذاهای کم‌ید
ماده معدنی ید نقش کلیدی در ساخت هورمون‌های تیروئید دارد. رژیم غذایی کم‌ید به کاهش هورمون‌های تیروئید کمک می‌کند. مواد غذایی کم‌ید زیر را در برنامه تغذیه خود قرار دهید:
- نمک بدون ید
- قهوه یا چای بدون کافئین
- سفیده تخم‌مرغ
- میوه تازه
- آجیل‌های بدون نمک
- نان خانگی یا نان‌های بدون نمک
- ذرت بوداده با نمک بدون ید
- جو دوسر
- سیب‌زمینی
- عسل
- شربت آفرا
سبزیجات چلیپایی
سبزیجات چلیپایی زیر برای پرکاری تیروئید مفید هستند:
- شاخه‌های بامبو
- کلم بروکلی
- کاساوا
- گل‌كلم
- کلم پیچ
- خردل
- روتاباگا
ویتامین‌ها و مواد معدنی
مواد معدنی و ویتامین‌های زیر برای ایجاد تعادل در تولید هورمون تیروئید ضروری هستند.
آهن
آهن برای بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن ازجمله سلامت تیروئید مهم است. این ماده معدنی اکسیژن را به همه سلول‌های بدن می‌رساند. سطوح پایین آهن با پرکاری تیروئید مرتبط است. درنتیجه اگر تیروئید پرکار دارید، باید از مواد غذایی زیر که سرشار از آهن هستند استفاده کنید:
- لوبیا
- سبزیجات برگ سبز
- عدس
- آجیل
- گوشت مرغ و بوقلمون
- گوشت قرمز
- غلات کامل
سلنیوم
غذاهای غنی از سلنیوم به متعادل کردن سطح هورمون تیروئید و مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک می‌کنند و مانع از آسیب سلولی میشوند. منابع غذایی زیر سرشار از سلنیوم هستند:
- آجیل برزیلی
- دانه‌های چیا ( گیاهی شبیه نعنا)
- قارچ
- چای
- گوشت گاو و بره
- برنج
- سبوس
- جو دوسر
- گوشت مرغ و بوقلمون
- دانه‌های آفتابگردان
روی
روی به شما کمک می‌کند تا انرژی مناسبی داشته باشید. این ماده معدنی همچنین به حفظ سلامت سیستم ایمنی و تیروئید شما کمک می‌کند. منابع غذایی زیر غنی از می‌باشند:
- گوشت گاو
- نخود
- پودر کاکائو
- بادام هندی
- قارچ
- دانه کدو تنبل
- گوشت بره
کلسیم و ویتامین دی
پرکاری تیروئید باعث ایجاد استخوان‌های ضعیف و شکننده می‌شود. همچنین ویتامین دی و کلسیم برای ساختن استخوان‌های سالم ضروری هستند. غذاهای غنی از کلسیم عبارت‌اند از:
- اسفناج
- لوبیا سفید
- کلم پیچ
- بامیه
- آب پرتقال غنی‌شده با کلسیم
- شیر بادام
- غلات غنی‌شده با کلسیم
همچنین مواد غذایی زیر سرشار از ویتامین دی هستند:
- آب پرتقال غنی‌شده با ویتامین دی
- غلات غنی‌شده با ویتامین دی
- جگر گاو
- قارچ
- روغن ماهی
چربی‌های سالم
چربی‌هایی که فرآوری نشده‌اند به محافظت از غده تیروئید و تعادل هورمون‌های تیروئیدی کمک می‌کنند. موادغذایی زیر، جزو چربی‌های سالم و مفید برای بدن می‌باشند:
- روغن بذر کتان
- روغن زیتون
- روغن آووکادو
- روغن نارگیل
- روغن آفتابگردان
- آووکادو
- آجیل و دانه‌های بدون نمک
ادویه‌ها
برخی از ادویه‌ها و گیاهان دارای خواص ضدالتهابی هستند که عملکرد غده تیروئید را متعادل می‌کنند. این ادویه‌ها عبارت‌اند از:
- زردچوبه
- فلفل سبز
- فلفل سیاه
جمع‌بندی
پرکاری تیروئید در اثر فعالیت شدید غده تیروئید به وجود می‌آید. علائم این بیماری شامل تپش قلب، کاهش وزن، گواتر و خستگی شدید می‌باشند. برای درمان پرکاری تیروئید از روش‌های مختلفی مانند جراحی، ید رادیواکتیو و داروهای ضدتیروئید استفاده می‌کنند. درصورت تشدید این پرکاری تیروئید، بیماری‌های دیگر ازجمله نارسایی قلبی، بیماری‌های چشمی و پوکی استخوان به وجود می‌آیند. اگر به پرکاری تیروئید مبتلا هستید باید از مصرف غذاهای حاوی ید مانند میگو، صدف و نمک یددار بپرهیزید. همچنین برای بهبود این بیماری باید غذاهایی را مصرف کنید که سرشار از کلسیم، ویتامین دی، آهن و روی هستند. برای آگاهی از رژیم غذایی مناسب تیروئید پرکار به پزشک مراجعه کنید.
منابع
healthline.com
my.clevelandclinic.org
mayoclinic.org