اختلال استرس پس از سانحه چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه، سندرومی است که پس از تجربه تِروما (خاطره ناخوشایند) به وجود می‌آید و علائم آن شامل کابوس، اضطراب شدید و افکار غیرقابل‌کنترل می‌باشند. اکثر افرادی که با تروما مواجه میشوند تا مدت‌ها در سازگاری و کنار آمدن با زندگی به مشکل بر می‌خورند. اگر این علائم حاد‌تر شوند و در عملکرد روزانه شما اختلال ایجاد کنند، احتمالاً به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا خواهید شد.
مطالعه بیشتر: اختلال وسواس جبری چیست؟
علل ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه
هنگامی‌که انسان اتفاقاتی نظیر مرگ، تهدید، آسیب جدی یا تجاوز جنسی را تجربه می‌کند، به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می‌شود. این اختلال در اثر ترکیبی از عوامل زیر به‌وجود می‌آید:
- ضربه روحی شدید
- مورد سوءاستفاده قرار گرفتن در دوران کودکی
- داشتن شغل پرخطر، مانند کارکنان نظامی
- مشکلات اعصاب و روان، مانند اضطراب یا افسردگی
- سوءمصرف مواد، مانند نوشیدن بیش‌ازحد الکل یا مصرف مواد مخدر
- عدم حمایت عاطفی از طرف خانواده و دوستان
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به اضطراب یا افسردگی
علائم اختلال استرس پس از سانحه
معمولاً علائم اختلال استرس پس از سانحه، یک ماه بعد از تروما ظاهر میشوند. این علائم، مشکلاتی را در موقعیت‌های اجتماعی، شغل و روابط فرد به وجود می‌آورند و توانایی انجام کارهای روزانه را مختل می‌کنند. به‌طور‌کلی علائم اختلال استرس پس از سانحه به چهار گروه تقسیم میشوند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
یادآوری خاطرات آزاردهنده
خاطرات آزاردهنده، شامل موارد زیر می‌باشند:
- خاطرات اتفاق‌های بد
- عوامل آسیب‌زای مرتبط با موقعیت‌های مختلف
- افکار ترسناک
- کابوس مداوم
- پریشانی شدید عاطفی یا واکنش فیزیکی به خاطره‌ای خاص
اجتناب از یادآوری تروما
موارد زیر، جزو علائم اجتناب از يادآوری تروما در اختلال استرس پس از سانحه می‌باشند:
- تلاش برای فکر نکردن یا صحبت نکردن در مورد تروما
- اجتناب از رفتن به مکان‌ها یا دیدن افرادی که آن تروما را یادآوری می‌کنند
تغییرات منفی در تفکر و خلق‌وخو
علائم تغییرات منفی در تفکر و خلق‌وخوی افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه به شرح ذیل هستند:
- افکار منفی در مورد خود، دیگران یا جهان
- ناامیدی نسبت به آینده
- مشکلات حافظه، ازجمله به یاد نیاوردن صحنه‌های مهم تروما
- احساس جدایی از خانواده و دوستان
- عدم علاقه به انجام فعالیت‌هایی که زمانی از آن‌ها لذت می‌بردید
- منفی‌نگری
- از بین رفتن احساسات عاطفی
تغییر در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی
علائم زیر، از علائم تغییر در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند:
- احساس ترس شدید
- احساس در خطر بودن مداوم
- رفتارهای مخرب، مانند نوشیدن بیش‌ازحد الکل یا رانندگی با سرعت زیاد
- اختلال در خواب
- مشکل در تمرکز
- پرخاشگری
- احساس گناه یا شرم شدید
عوارض اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه، کل ابعاد زندگی اعم از شغل، روابط و سلامتی را از تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین مشکلات دیگری را ایجاد می‌کند که عبارت‌اند از:
- افسردگی و اضطراب
- مصرف مواد مخدر یا الکل
- کاهش اشتها
- تصمیم به خودکشی
روش‌های درمان اختلال استرس پس از سانحه
درمان اختلال استرس پس از سانحه به شما کمک می‌کند تا کنترل زندگی خود را دوباره به دست آورید.
در ادامه انواع این روش‌های درمانی را ذکر می‌کنیم.
روان‌درمانی
روان‌درمانی، انواع مختلفی دارد که از آن‌ها برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه استفاده می‌شود. برخی از انواع روان‌درمانی عبارت‌اند از:
- درمان شناختی: این نوع روان‌درمانی به شما کمک می‌کند تا تفکراتی را که ذهن شما را درگیر می‌کنند، بشناسید. برای مثال، با استفاده از این روش شما باورهای منفی خود را در مورد تروما تحلیل می‌کنید تا بر واکنش‌های خود مسلط شوید.
- مواجهه‌درمانی: مواجهه‌درمانی، به شما کمک می‌کند تا به‌راحتی با موقعیت‌ها و خاطراتی که به نظرتان ترسناک می‌آیند، روبرو شوید. همچنین کابوس‌های شبانه و افکار ناخوشایند را کاهش می‌دهد. در این روش از برنامه‌های واقعیت مجازی استفاده می‌کنند تا آن فضای ناخوشایند و ترسناک تروما را برای شما تداعی کنند. درنتیجه شما با ترس‌های خود روبه‌رو می‌شوید.
دارودرمانی
انواع مختلفی از داروها به بهبود علائم اختلال استرس پس از سانحه کمک می‌کنند، ازجمله:
- داروهای ضدافسردگی: داروهای ضدافسردگی زیر، علائم افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهند و خواب و تمرکز را بهبود می‌بخشند:
- سِروتونین
- سِرتِرالین
- پاروکسِتین
- داروهای ضد‌اضطراب: داروهای ضد اضطراب، اضطراب شدید و مشکلات مربوط به آن را کنترل می‌کنند. برخی از داروهای ضد‌اضطراب اعتیاد‌آور هستند، بنابراین معمولاً برای مدت کوتاهی تجویز میشوند.
- پِرازوسین: این دارو باید طبق تشخیص پزشک مصرف شود. درنتیجه برای مصرف آن حتماً با پزشک مشورت کنید.
فواید درمان اختلال استرس پس از سانحه
موارد زیر از فواید درمان اختلال استرس پس از سانحه می‌باشند:
- رفع علائم اختلال استرس پس از سانحه
- مثب اندیشیدن درباره خود، جهان و مردم
- یادگیری راه‌های مقابله با اختلال استرس پس از سانحه
- کنترل مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، یا مصرف الکل و مواد مخدر
نکاتی مرتبط با افراد مبتلا به استرس پس از سانحه
اخلاق افرادی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند تغییر می‌کند. مثلاً اغلب عصبانی و تحریک‌پذیر، گوشه‌گیر و افسرده هستند. این اختلال به‌شدت موجب تخریب سلامت عاطفی و روانی فرد می‌شود. اگر با افرادی که به این اختلال مبتلا هستند ارتباط دارید، باید برخی نکات را رعایت کنید. در ادامه به این نکات اشاره می‌کنیم.
درک شرایط بیمار
تحقیق کردن درباره اختلال استرس پس از سانحه به شما کمک می‌کند تا شرایط بیمار را درک کنید. اجتناب و کناره‌گیری از بیان احساسات، بخشی از این اختلال هستند. پس اگر فرد بیمار در برابر بیان احساساتش مقاومت کرد، او را مجبور به صحبت نکنید و به او زمان بدهید.
پیشنهاد مراجعه به پزشک
از آن‌ها بخواهید تا به پزشک مراجعه کنند. مراجعه به پزشک بهبود این اختلال را تسریع می‌کند.
همدلی
هنگامی‌که بیمار مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه از مشکلات خود صحبت می‌کند، حرف او را قطع نکنید و به‌خوبی به سخنانش گوش دهید. همچنین تا زمانی که آماده نیست، او را مجبور به صحبت نکنید.
تشویق به معاشرت
فرصت‌هایی را فراهم کنید تا افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه با خانواده و دوستان معاشرت کنند.
پیشگیری از ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه
ترس، اضطراب، عصبانیت، افسردگی و احساس گناه از واکنش‌های رایج بدن پس از گذراندن تروما هستند. برخورداری از حمایت خانواده و دوستان از ابتلا به این اختلال جلوگیری می‌کند. این حمایت می‌تواند با مراجعه به روان‌پزشک یا روانشناس باشد تأمین شود. پس از تجربه تروما باید بتوانید افکار خود را با شخصی در میان بگذارید و احساسات خود را بروز دهید. درنتیجه مراجعه به روانشناس بسیار اثربخش است و از آلوده شدن به الکل و مواد مخدر پیشگیری می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درصورت داشتن شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر برای مدت طولانی افکار و احساسات آزاردهنده‌ای درباره تروما دارید.
- اگر احساس می‌کنید در کنترل زندگی ناتوان هستید.
- اگر افکار خودکشی دارید.
پزشک، بهترین دارو را برای شما تجویز می‌کند و طی چند هفته متوجه بهبود خلق‌وخو و سایر علائم خود خواهید شد.
جمع‌بندی
اختلال استرس پس از سانحه، بعد از تجربه تروما به وجود می‌آید. این اختلال موجب ابتلا به افسردگی، کاهش اشتها و میل به خودکشی می‌شود. علل ابتلا به استرس پس از سانحه تجربه‌های ناخوشایندی مانند مرگ عزیزان، تجاوز و ضربه روحی هستند. برای درمان این اختلال از روان‌درمانی و دارودرمانی استفاده می‌کنند تا علائم آن را کاهش دهند. همچنین اگر از افرادی که به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا هستند مراقبت می‌کنید، باید نحوه رفتار خود را با آن‌ها تغییر دهید. به‌عنوان‌مثال، آن‌ها را درک کنید و اجازه دهید تا مشکلات خود را با شما در میان بگذارند. درصورتی‌که به این اختلال مبتلا هستید و افکاری منفی مانند خودکشی دارید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شدت بیماری شما را تشخیص می‌دهد و داروی مناسبی را برای شما تجویز می‌کند.
منابع
www.mayoclinic.org
www.mind.org.uk