بیماری پاژه استخوان، چرخه طبیعی نوسازی استخوان را مختل می‌کند و باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و احتمالاً تغییر شکل آن‌ها می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد مسن رایج بوده و در افراد زیر 50 سال نادر است. با استفاده از برخی روش‌های درمانی می‌توان این بیماری را تا چندین سال کنترل کرد. بیماری پاژه استخوان، باعث درد مداوم و طیف وسیعی از مشکلات دیگر مي‌شود. با ما همراه باشید تا درباره این بیماری اطلاعات بیشتری کسب کنید.
بیماری پاژه استخوان چیست؟
بیماری پاژه استخوان ( Pagets Disease یا Osteitis deformans)، نوعی اختلال استخوانی مزمن است که با شکسته شدن بیش‌از‌حد و رشد مجدد استخوان‌های آسیب‌دیده مشخص می‌شود. بسیاری از افراد به این بیماری هیچ علائمی را از خود بروز نمی‌دهند. همچنین خطر ابتلا به پاژه استخوان با کهولت سن افزایش می‌یابد.
انواع بیماری پاژه استخوان کدام اند؟
انواع بیماری پاژه استخوان شامل موارد زیر می‌باشند:
- پاژه کانونی: این وضعیت زمانی است که یک ناحیه از استخوان تحت تأثیر بیماری پاژه استخوان قرار می‌گیرد.
- پاژه پلی استوتیک: این وضعیت زمانی است که چندین محل از استخوان تحت تأثیر بیماری پاژه استخوان قرار می‌گیرند.
علائم بیماری پاژه استخوان
بیماری پاژه استخوان، یک یا چند استخوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. قسمت‌هایی از بدن که این بیماری آن‌ها را درگیر می‌کند معمولاً شامل لگن، ستون فقرات و جمجمه می‌باشند. علائم بیماری پاژه استخوان شامل موارد زیر است:
- اختلال در تعادل
- درد استخوان یا مفصل
- تغییر در شکل استخوان
- نوروپاتی محیطی (بی‌حسی و گزگز)
- درد شدیدی که در سراسر بدن پخش می‌شود
- احساس گرم شدن پوست روی استخوان آسیب‌دیده
اما در بسیاری از موارد هیچ علامتی در بیمار وجود ندارد و این عارضه را فقط می‌توان با انجام برخی آزمایش‌ها تشخیص داد.
علل بیماری پاژه استخوان چیست؟
سلول‌های استخوانی به روشی مشابه با پوست بازسازی میشوند. در طی این باسازی، استخوان قدیمی برداشته شده و با استخوان جدید جایگزین می‌شود. این فرایند به بازسازی استخوان معروف است. 2 نوع سلول زیر مسئول انجام این فرایند هستند:
- استئوکلاست‌ها: سلول‌هایی که استخوان‌های پیر را برمی‌دارند.
- استئوبلاست‌ها: سلول‌هایی که استخوان جدید می‌سازند.
در بیماری پاژه استخوان، مشکلی در سلول‌های استئوکلاست وجود دارد و آن‌ها شروع به جذب استخوان با سرعتی بسیار سریع‌تر از حد معمول می‌کنند. سپس استئوبلاست‌ها سعی می‌کنند استخوان جدید را با سرعت بیشتری تولید کنند. اما استخوان جدید، بزرگ‌تر و ضعیف‌تر از حد طبیعی است.
عوامل خطرزای پاژه استخوان
عواملی که خطر ابتلا به بیماری پاژه استخوان را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- سن: افراد بالای 50 سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- جنس: مردان بیشتر از زنان به بیماری پاژه استخوان مبتلا میشوند.
- ملیت: بیماری پاژه استخوان در انگلستان، اسکاتلند، اروپای مرکزی و یونان و همچنین کشورهایی که توسط مهاجران اروپایی فتح شده‌اند، شایع‌تر است.
- ژن: داشتن بستگان مبتلا به این بیماری خطر ابتلا به بیماری پاژه استخوان را افزایش می‌دهد.
عوارض بیماری پاژه استخوان
در بیشتر موارد، بیماری پاژه استخوان به‌کندی پیشرفت می‌کند. این بیماری تقریباً در همه افراد قابل‌کنترل است. عوارض احتمالی بیماری پاژه استخوان عبارت‌اند از:
- آرتروز: استخوان‌های بد‌شکل، مقدار فشار وارده بر روی مفاصل مجاور را افزایش می‌دهند که باعث آرتروز می‌شود.
- نارسایی قلبی: در موارد حاد بیماری پاژه استخوان، قلب برای پمپاژ خون به نواحی آسیب‌دیده بدن سخت‌تر کار می‌کند. گاهی اوقات، این افزایش حجم کار منجر به نارسایی قلبی می‌شود.
- مشکلات عصبی: هنگامی که بیماری پاژه استخوان در برخی نواحی از بدن مانند ستون فقرات و جمجمه رخ می‌دهند که اعصاب از استخوان عبور می‌کنند، رشد بیش‌از‌حد استخوان به عصب فشار وارد می‌کند و آسیب می‌رساند. همچنین باعث درد، ضعف یا گزگز در بازو یا پا یا کاهش شنوایی می‌شود.
- سرطان استخوان: سرطان استخوان در بیش از 1 درصد از افراد مبتلا به بیماری پاژه استخوان رخ می‌دهد.
- شکستگی و بدشکلی: استخوان‌های آسیب‌دیده راحت‌تر می‌شکنند و رگ‌های خونی و اضافی در این استخوان‌های تغییر‌شکل‌یافته باعث خونریزی بیشتر آن‌ها در طول جراحی‌های ترمیمی میشوند. همچنین با خم شدن استخوان‌های ساق پا، توانایی راه رفتن نیز مختل خواهد شد.
روش‌های تشخیص بیماری پاژه استخوان
بیماری پاژه استخوان را می‌توان با روش‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم تشخیص داد:
آزمایش خون
یک آزمایش خون ساده، می‌تواند سطح ماده‌ای به نام آلکالین فسفاتاز (ALP) در خون را مشخص کند. آلکالین فسفاتاز، آنزیمی است که در خون یافت می‌شود و در تجزیه پروتئین‌ها نقش بسزایی دارد. در افراد مبتلا به بیماری پاژه استخوان اغلب سطح ALP افزایش می‌یابد. اگرچه برخی از افراد مبتلا به این بیماری سطح ALP طبیعی دارند و سطح بالای آن نیز می‌تواند ناشی از برخی شرایط دیگر باشد. بنابراین تأیید تشخیص این بیماری، نیاز به اشعه ایکس یا اسکن استخوان دارد.
حتما مطالعه کنید: انجام آزمایش در منزل
اشعه ایکس و اسکن استخوان
اشعه ایکس می‌تواند مشخص کند که آیا استخوان‌های بدن در اثر بیماری پاژه استخوان بزرگ شده‌اند یا خیر. معمولاً از سینتی گرافی (اسکن استخوان) برای بررسی اینکه چه میزان از بدن بیمار تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته است، استفاده می‌کنند. برای انجام این اسکن، مقدار کمی از ماده رادیواکتیو به خون بیمار تزریق شده و این مایع در مناطقی از بدن که نوسازی استخوان زیادی دارند، جمع می‌شود. سپس از دوربین گاما برای تشخیص تشعشعات و برجسته کردن قسمت‌های آسیب‌دیده بدن استفاده می‌شود. فقط در‌صورتی به انجام آزمایش‌های بیشتر نیاز است که نتوان بیماری پاژه استخوان را تشخیص داد.
بیوپسی استخوان (نمونه‌برداری)
در این روش، ابتدا بیمار را بی‌هوش می‌کنند. سپس نمونه‌ای از استخوان او را برمی‌دارند تا جزئیات آن را بررسی کنند.
سی تی اسکن
سی تی اسکن، روشی است که در آن با استفاده از اشعه ایکس از استخوان آسیب‌دیده یک تصویر سه‌بعدی دقیق گرفته می‌شود.
اسکن اِم آر آی
در اسکن اِم آر آی، از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای گرفتن تصویری از استخوان آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
نحوه درمان بیماری پاژه استخوان
در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری پاژه استخوان وجود ندارد، اما با به‌کارگیری از برخی شیوه‌ها می‌توان به کاهش علائم آن کمک کرد. در ادامه برخی از این شیوه‌ها را بیان می‌کنیم:
دارودرمانی
بیس فسفونات‌ها، داروهایی هستند که به تنظیم رشد استخوان کمک می‌کنند. آن‌ها بر استئوکلاست‌ها تأثیر می‌گذارند. اگر به بیس فسفونات نیاز دارید، معمولاً باید دارویی به نام زولدرونات مصرف کنید. این دارو به‌صورت تک‌دوز و یک قطره‌ای به بازوی شما تزریق می‌شود. زولدرونات درد را برای چندین سال کاهش می‌دهد. هنگامی که اثر این دارو از بین رفت، درمان می‌تواند مجدداً تکرار شود. سایر بیس فسفونات‌ها عبارت‌اند از:
- ریزدرونات به‌صورت قرص
- پامیدرونات به‌صورت تزریقی
عوارض جانبی اصلی زولدرونات و پامیدرونات، داشتن علائمی شبیه آنفولانزا است که یک یا دو روز طول می‌کشد. همچنین شایع‌ترین عارضه جانبی رزیدرونات ناراحتی معده است.
زولدرونات، سطح کلسیم را کاهش می‌دهد. بنابراین معمولاً توصیه می‌شود تا چند روز پس از تزریق این دارو، مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی مصرف کنید. اگر نمی‌توانید بیس فسفونات مصرف کنید، ممکن است نیاز به تزریق روزانه داروی دیگری به نام کلسیتونین داشته باشید. این دارو معمولاً تا 3 ماه از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کند.
درمان‌های حمایتی
برخی از افراد مبتلا به بیماری پاژه استخوان به انواعی از درمان‌های حمایتی مانند فیزیوتراپی یا کاردرمانی نیاز دارند. این درمان‌ها شامل انجام تمرین‌ها و تکنیک‌هایی است که به کاهش درد، بهبود حرکت و تسهیل انجام کارهای روزمره کمک می‌کنند. ابزار‌های زیر، فشار وارده بر روی استخوان‌های آسیب‌دیده را کاهش می‌دهند:
- عصا
- کمربند‌های طبی که ستون فقرات را در موقعیت صحیح نگه می‌دارند.
- آرتز، نوعی کفی‌ِ ساخته‌شده از پلاستیک است. این کفی‌ها در داخل کفش قرار می‌گیرند و به سلامت پاها کمک می‌کنند.
جراحی
بیماران مبتلا به پاژه استخوان معمولاً فقط درصورت داشتن مشکلات بیشتر مانند شکستگی، بدشکلی یا آرتروز شدید باید جراحی کنند. این جراحی شامل مراحل زیر است که:
- استخوان را از عصب فشرده‌شده دور می‌کنند.
- استخوان‌های تغییر‌شکل‌یافته را برش داده و صاف می‌کنند.
- پس از شکستگی، موقعیت استخوان‌ها را مجدداً تغییر می‌دهند تا آن‌ها به‌درستی ترمیم شوند.
- مفصل آسیب‌دیده را با مفصل مصنوعی، مانند تعویض مفصل ران یا تعویض مفصل زانو، جایگزین می‌کنند.
این عمل‌ها معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشوند، بنابراین بیمار در خواب خواهد بود و در حین انجام آن‌ها هیچ دردی را احساس نخواهد کرد.
رژیم‌غذایی مناسب
کلسیم و ویتامین دی، به سلامت استخوان‌های بدن کمک می‌کنند. شما بیشتر ویتامین دی خود را از نور خورشید دریافت می‌کنید. اگر به بیماری پاژه استخوان مبتلا هستید، باید از منابع زیر به‌اندازه کافی مصرف کنید:
- ماهی‌های چرب
- لبنیات مانند شیر و پنیر
- سبزیجات برگ سبز مانند کلم بروکلی
- دانه‌های سویا، نوشیدنی‌های حاوی سویا و کلسیم
گاهی پزشک عمومی برای بیمار مصرف مکمل‌های کلسیم و یا ویتامین دی اضافی نیز تجویز می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درصورت مشاهده علائم زیر در خود، به پزشک مراجعه کنید:
- بدشکلی‌های استخوانی
- گزگز و ضعف در یک اندام
- درد در استخوان‌ها و مفاصل
- کم‌شنوایی غیرقابل‌توصیف، به‌خصوص اگر فقط در یک گوش باشد.
بیماری پاژه استخوان در یک نگاه کلی
بیماری پاژه استخوان، نوعی اختلال استخوانی مزمن است که با شکسته شدن بیش‌از‌حد و رشد مجدد استخوان‌های آسیب‌دیده مشخص می‌شود. تشخیص این بیماری دشوار است؛ زیرا اغلب بدون هیچ علامتی ظاهر می‌شود. از علائم این بیماری می‌توان به اختلال در تعادل، درد استخوان یا مفصل و تغییر در شکل استخوان اشاره کرد. با‌اینکه این بیماری قابل‌درمان نیست، با استفاده از برخی روش‌ها می‌توان علائم آن را کنترل کرد. این شیوه‌های کنترل شامل دارودرمانی، درمان‌های حمایتی و جراحی هستند. درصورت مشاهده علائم بیماری پاژه استخوان در خود به پزشک مراجعه کنید. پزشک با استفاده از سی تی اسکن، آزمایش خون و نمونه‌برداری از استخوان، بیماری شما را تشخیص می‌دهد و دارو‌های مناسب را تجویز می‌کند.
منابع
nhs.uk
my.clevelandclinic.org
bonehealthandosteoporosis.org
mayoclinic.org