انواع زخم بستر بر اساس شدت و عمق زخم‌ها تعیین می‌شود. این شدت و عمق، بر چگونگی درمان زخم بستر تأثیر دارد. اگر این زخم‌ها به‌موقع شناسایی شوند، احتمال زیادی وجود دارد که طی چند روز و بدون دردسر بهبود پیدا کنند. اما توجه نکردن به آن‌ها، اوضاع را وخیم می‌کند. در این مقاله آسوده‌یار، تک‌تک درجه‌های زخم بستر، علائم و درمان آن‌ها را مرور می‌کنیم.
زخم بستر درجه یک از انواع زخم بستر چیست؟
زخم بستر درجه یک، اولین و خفیف‌ترین انواع زخم بستر یا زخم‌های فشاری است. این زخم‌ها فقط لایه بالایی پوست فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
رایج‌ترین علائم زخم بستر درجه یک این‌ها هستند:
- درد،
- سوزش یا خارش،
- شاید لکه متفاوتی با پوست اطراف هم ایجاد شود که نرم‌تر یا سفت‌تر، گرم‌تر یا خنک‌تر باشد.
اگر پوست بیماری را که مدام دراز کشیده یا روی ویلچر نشسته، بررسی کنید، شاید متوجه قرمزی روی آن بشوید. اگر پوست بیمار تیره است، شاید مشاهده تغییر رنگ روی پوست دشوارتر باشد.
اما اگر آن ناحیه را فشار بدهید، حتی با گذشت 10 تا 30 دقیقه از فشار، آن نقطه روشن‌تر نمی‌شود. این بدان معنی است که خون کمتری به ناحیه موردنظر می‌رسد.
اولین و مهمترین کاری که در مواجهه با درجه‌های پایین انواع زخم بستر باید انجام بدهید، کاهش فشار موضعی روی آن ناحیه است. یعنی موقعیت بیمار را تغییر بدهید، یا از پدهای فوم، بالش یا تشک‌های طبی استفاده کنید.
اگر بیمار موردنظر مدام در رخت‌خواب است، حداقل هر 2 ساعت یک‌بار، او را حرکت بدهید. اگر روی ویلچر نشسته، او را هر 15 دقیقه یک‌بار حرکت بدهید.
در قدم بعدی، زخم درجه یک را با آب و صابون ملایم بشویید و به‌آرامی خشک کنید. هرگز از محلول‌های ضدعفونی مانند بتادین یا آب اکسیژنه برای زخم‌های باز استفاده نکنید!
رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین A و ویتامین C و مواد معدنی، مانند آهن و روی هم بسیار مفید و مؤثر است. توصیه دیگر اینکه بیمار باید آب زیادی بنوشد.
زخم فشاری درجه یک، با تشخیص به‌موقع و رسیدگی مناسب، طی 2 تا 3 روز از بین می‌رود. اگر چنین نشد، حتما با پزشک تماس بگیرید.
زخم بستر درجه دو از انواع زخم بستر چیست؟
زخم بستر درجه دو، زمانی اتفاق می‌افتد که زخم زیر سطح پوست بیمار، عمیق‌تر می‌شود. شایع‌ترین علائم زخم فشاری درجه دو عبارت‌اند از:
- درد،
- پوست کنده شده؛
- زخم باز،
- گاهی مانند تاول پر از چرکی به نظر می‌رسد؛
- ناحیه موردنظر متورم، گرم یا قرمزرنگ شده؛
- شاید مایع شفاف یا چرک‌مانندی از زخم ترشح کند.
برای تشخیص و درمان زخم بستر درجه دو، همان نکته‌های بخش درجه یک را دنبال کنید. سپس باید زخم را با آب یا محلول آب‌ونمک تمیز کرده و به‌آرامی خشک کنید.
این فرایند شست‌وشو با آب‌ونمک شاید درد داشته باشد. به همین خاطر، گاهی اوقات 30 تا 60 دقیقه قبل از تمیز کردن، به بیمار مسکن می‌دهند. البته در این مورد، حتما با پزشک مشورت کنید.
در قدم بعدی، زخم را با پانسمان شفاف یا گاز مرطوب بپوشانید. در صورت مشاهده علائم عفونت، مانند چرک، تب یا قرمزی شدید پوست، حتما به پزشک اطلاع بدهید.
زخم فشاری درجه دو از انواع زخم بستر با تشخیص به‌موقع و رسیدگی مناسب، طی 3 روز تا 3 هفته از بین می‌رود. اگر چنین نشد، با پزشک تماس بگیرید.
زخم بستر درجه سه از انواع زخم بستر چیست؟
زخم فشاری درجه سه، از لایه دوم پوست گذر کرده، و به بافت چربی رسیده است. رایج‌ترین علائم زخم بستر درجه سه این‌ها هستند:
- زخم شبیه دهانه‌های برخوردی شده، یعنی همان گودال‌هایی که بر اثر برخورد اجرام، روی زمین ایجاد می‌شوند!
- به‌طور معمول بوی بدی دارد؛
- ممکن است علائم عفونت هم داشته باشد؛ مانند لبه‌های قرمز، چرک، بوی بد، گرمی زیاد؛
- اگر بافت موردنظر از بین رفته باشد، داخل یا اطراف آن سیاه می‌شود.
انواع زخم بستر درجه سه و چهار به مراقبت حرفه‌ای نیاز دارند. پیش از هر اقدامی، با پزشک مشورت کنید. گاهی اوقات پزشک بافت مرده را برداشته، و آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
بهبودی زخم فشاری درجه سه، با رسیدگی مناسب، حداقل یک ماه طول می‌کشد. گاهی این دوره بهبودی به 4 ماه هم می‌کشد.
زخم بستر درجه چهار از انواع زخم بستر چیست؟
زخم بستر درجه چهار، خطرناک‌ترین انواع زخم بستر است. این زخم گاهی اوقات روی عضلات و رباط‌های بیمار هم تأثیر می‌گذارد.
شایع‌ترین علائم زخم بستر درجه چهار عبارت‌اند از:
- زخم عمیق و بزرگ،
- پوست سیاه شده و علائم عفونت دارد؛
- حتی ممکن است تاندون‌ها، ماهیچه‌ها و استخوان ناحیه زخم‌شده را هم ببینید.
در چنین مواقعی، بلافاصله به پزشک اطلاع بدهید. این زخم‌ها اورژانسی هستند، و به رسیدگی حرفه‌ای فوری نیاز دارند. چه‌بسا تنها راه درمان آن‌ها، جراحی است.
زخم فشاری درجه چهار حداقل سه ماه زمان برای بهبودی می‌خواهد. در بعضی موارد، بهبودی این زخم‌ها سال‌ها طول می‌کشد.
انواع زخم بستر به‌جز چهار درجه معمول
علاوه بر انواع زخم بستر که گفتیم دو مرحله دیگر هم وجود دارد که عبارت‌اند از:
- زخم غیرقابل درجه‌بندی: این نوع زخم (Unstageable) زمانی است که نمی‌توانید انتهای زخم را ببینید، بنابراین نمی‌دانید چقدر عمیق است. پزشک فقط زمانی می‌تواند درجه این زخم بستر را مشخص کند که ظاهر آن پاک شود.
- آسیب مشکوک به بافت عمیق: این نوع آسیب (Suspected Deep Tissue Injury) که به‌اختصار اس‌دی‌تی‌آی (SDTI) هم گفته می‌شود، زمانی است که سطح پوست، مانند زخم بستر درجه یک یا دو به نظر می‌رسد، اما زیر سطح پوست، در واقع مرحله سه یا چهار است.
جمع‌بندی
انواع زخم بستر یا زخم فشاری، بر اساس شدت و عمق زخم‌ها درجه‌بندی می‌شوند. زخم بستر درجه یک، خفیف‌ترین زخم است و فقط لایه بالایی پوست را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. زخم درجه دو به زیر سطح پوست می‌رسد. زخم درجه سه، از لایه دوم پوست گذر کرده، و به بافت چربی می‌رسد. در نهایت، زخم درجه چهار خطرناک‌ترین درجه آن است.
اگر درباره سایر علائم، روش‌های تشخیص دقیق، و درمان خانگی زخم بستر اطلاعات موثقی می‌خواهید، سایر مطالب بلاگ آسوده‌یار را مطالعه کنید. اگر هم پرسشی در این زمینه دارید، لطفا زیر همین مقاله برای متخصصان مرکز درمانی آسوده یار پیام بگذارید.
منابع:
webmd.com