اگر زخم بستر خفیف به‌موقع شناسایی و درمان نشود، زخم بستر درجه 2 می‌شود. در این مرحله، کار به تاول و زخم باز می‌رسد، ولی بازهم در منزل قابل‌درمان است. اما اگر رسیدگی نشود، به شرایط وخیم‌تری منجر خواهد شد. در این مقاله آسوده‌یار، راهنمای کامل تشخیص و درمان زخم بستر مرحله دوم را برایتان آماده کرده‌ایم تا بتوانید با تشخیص به‌موقع، جلوی بدتر شدن وضعیت را بگیرید.
زخم بستر مرحله دو چیست؟
زخم بستر (Bedsores) به‌طور معمول به‌خاطر فشار طولانی روی قسمت مشخصی از بدن، به‌ویژه پشت انسان ایجاد می‌شود. به همین دلیل، آن را زخم فشاری هم می‌نامند.
این زخم به چهار مرحله تقسیم می‌شود. در زخم بستر مرحله یک، هنوز پوست نشکافته است. اما اگر در همان مرحله درمان نشود، به زخم بستر مرحله دو خواهد رسید.
زخم بستری که به مرحله دوم می‌رسد، به تاول یا زخم باز تبدیل شده است. البته برخلاف زخم‌های درجه سه و چهار، زخم بستر درجه 2 به لایه‌های عمیق‌تر پوست یا چربی نرسیده است.
در این مرحله هم زخم‌ها به‌راحتی قابل‌درمان هستند و با رسیدگی مناسب، به‌سرعت بهبود می‌یابند. پس جای نگرانی نیست!
زخم بستر در افراد مسن شایع‌تر است. به همین دلیل، در خانه‌های سالمندان مسئله مهمی به حساب می‌آید. بیمارانی که توان حرکت ندارند، و زمان زیادی را در رخت‌خواب یا روی ویلچر می‌گذرانند هم در معرض این وضعیت هستند.
علائم زخم بستر درجه 2 چه هستند؟
علاوه بر علائمی که در مرحله اول زخم‌های فشاری مشاهده می‌شوند، این‌ها رایج‌ترین علائم خاص زخم بستر مرحله دوم هستند:
- قرمزی یا تغییر رنگ پوست
- تاول سالم یا پاره‌شده
- خراشیدگی پوست
- ترشح چرک یا مایع از زخم
نکته مهم اینکه زخم فشاری بیشتر در مناطقی ایجاد می‌شود که استخوان فرد، کمترین میزان عضله یا چربی را دارد. این قسمت‌های بدن بیشتر از سایر قسمت‌ها در معرض چنین زخم‌هایی هستند:
- پشت سر
- شانه‌ها
- پایین کمر
- دنبالچه
- باسن
- آرنج
- زانو
- مچ پا
- پاشنه
- انگشتان پا
اگر زخم بستر درجه 2 به‌موقع شناسایی و درمان نشود، عوارضی جدی به همراه خواهد داشت. چه‌بسا منجر به زخم بستر درجه سه و چهار شده، و تهدیدکننده زندگی باشد.
اگر زخم عفونی شود، عفونت ممکن است به خون، قلب یا استخوان‌ها سرایت کند. گاهی اوقات زخم بستر به قطع عضو آسیب‌دیده هم منجر می‌شود.
پس اگر کسی دوروبرتان است که به زخم بستر مرحله دوم دچار شده، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. متخصصین پزشکی و بهداشتی می‌توانند برنامه عملی مؤثری برای درمان زخم بستر ارائه کنند.
علل ابتلا به زخم بستر مرحله دو چه هستند؟
زخم بیشتر به‌طور معمول به‌خاطر جابه‌جا نشدن و حرکت نکردن ایجاد می‌شود. بیمار یا سالمندی که مدام دراز کشیده یا روی ویلچر نشسته، و ناحیه خاصی از بدنش تحت‌فشار است، در معرض این وضعیت پزشکی است.
پس اگر بیمار یا سالمندی دارید که نمی‌تواند خودش را جابه‌جا کند، حتما بدن او را حرکت داده، و جلوی فشار طولانی‌مدتی روی یک نقطه از بدنش را بگیرید.
علاوه بر جابه‌جا نشدن، و فشار طولانی‌مدت، این‌ها سایر علل ابتلا به زخم بستر درجه 2 هستند:
- سوءتغذیه
- کم‌آبی بدن
- اصطکاک پوست
بهتر است جلوی زخم بستر درجه یک را بگیریم تا به مرحله دوم نرسید. اما اگر چنین شد، با تشخیص به‌موقع و رسیدگی مناسب، زخم‌ها سریع بهبود می‌یابند.
چگونه زخم بستر درجه 2 را تشخیص بدهیم؟
زخم بستر مرحله دوم را بیشتر اوقات با تاول سالم یا زخم باز ولی کم‌عمق تشخیص می‌دهیم. این زخم‌های کم‌عمق، بیشتر قرمز یا صورتی هستند، و پوست قرمز و ملتهب دورشان را گرفته است. اگر چرک یا مایعی از زخم ترشح شود، مرطوب هم خواهد بود.
پوست انسان لایه‌های مختلفی دارد که به بالاترین سطح آن اپیدرم (Epidermis) یا روپوست می‌گویند. زخم بستر درجه 2 این لایه اپیدرم را شکافته و زخم باز ایجاد می‌کند. در این مرحله، درم (Dermis) یا همان لایه دوم پوست قابل‌مشاهده است. البته در بعضی موارد، درم هم شکافته می‌شود.
پس زخم بستر مرحله دوم پوست را شکافته، اما هنوز از لایه درم عبور نکرده و به چربی تبدیل نشده است. هرچه زخم عمیق‌تر باشد، درمان آن دشوارتر شده و دوره بهبودی‌اش طولانی‌تر خواهد بود.
کسانی که در معرض ابتلا به زخم بستر هستند باید قبل از اینکه مرحله دوم را پشت سر بگذارند، معاینات پوستی منظمی انجام داده، و در صورت لزوم، اقدام درمانی انجام بدهند.
چگونه زخم بستر مرحله دو را در منزل درمان کنیم؟
درمان زخم بستر مرحله دوم به‌طور معمول شبیه درمان زخم بستر درجه 1 است. مهم‌ترین اقدامات برای درمان زخم بستر، ابتدا شناسایی علت اصلی زخم و بعد هم برطرف نمودن آن است.
مراحل درمان زخم بستر درجه دو عبارت‌اند از:
- از بین بردن فشار در ناحیه آسیب‌دیده
- تمیز و خشک نگه داشتن این ناحیه
- حفظ رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین و مواد معدنی، به‌ویژه آهن و روی
- نوشیدن مایعات فراوان
اگر بیمار یا سالمندی دارید که مدام در رخت‌خواب دراز کشیده یا روی ویلچر نشسته، مرتب جابه‌جایش کنید تا روی یک نقطه از بدنش فشار وارد نشود.
تمیز کردن زخم بستر درجه 2 هم از مراحل مهم درمان است. زخم بستر را می‌توانید با محلول آب و نمک یا پاک‌کننده‌هایی که پزشک تجویز کرده، تمیز کرده و خشک کنید.
تمیز کردن ناحیه آسیب‌دیده، به حذف بافت‌های شل، آسیب‌دیده و مرده کمک می‌کند. به این وضعیت دبریدمان (Debridement) می‌گویند. گاهی اوقات پزشک جراحی دبریدمان را توصیه می‌کند.
اگر زخم بستر درجه 2 به‌سرعت شناسایی و درمان شود، به‌شرط آنکه بیمار در سلامت کامل جسمانی باشد، طی چند هفته بهبودی کامل پیدا می‌کند.
اما بیمارانی که وضعیت پزشکی دیگری دارند، توان حرکت ندارند، یا دیابتی هستند، به احتمال زیاد مدت بیشتری را باید تا بهبودی کامل صبر کنند.
چگونه از زخم بستر درجه 2 پیشگیری کنیم؟
بهترین راه پیشگیری از زخم بستر مرحله دوم، تشخیص سریع زخم بستر درجه 1 و درمان آن است. ضمن آنکه علت اولیه زخم فشاری هم باید برطرف شود.
در زخم بستر مرحله اول، پوست هنوز نشکافته و مانند نقطه‌های قرمزی روی پوست بدن به نظر می‌رسد. بنابراین طی چند روز درمان می‌شود. اما درمان کامل زخم بستر درجه 2 ممکن است چند هفته طول بکشد.
کسانی که در منزل یا در خانه سالمندان از افراد مسن یا بیماران پرستاری می‌کنند، باید پوست بدن آن‌ها را به‌طور منظم، و حداقل روزی یک‌بار بررسی کنند تا بلافاصله متوجه هرگونه علائم زخم بستر بشوند.
جمع‌بندی
زخم بستر یا زخم فشاری، چهار درجه دارد. اگر زخم بستر درجه یک درمان نشود، به زخم بستر درجه 2 منجر خواهد شد. زخم بستر در این مرحله، با تاول همراه است. اگر بازهم درمان مؤثری انجام نشود، به درجه‌های سه و چهار رسیده، و به جراحی نیاز پیدا می‌کند.
در این مقاله و سایر مقاله‌های بلاگ آسوده‌یار، راهنماهای متعددی برای تشخیص و درمان مراحل مختلف زخم بستر منتشر کرده‌ایم. اما اگر به کمک تخصصی برای درمان خانگی زخم فشاری نیاز دارید، توصیه می‌کنیم با شماره تلفن 02137873000 مرکز خدمات درمان در منزل آسوده یار تماس بگیرید.
منابع:
nursinghomeabusecenter.com
webmd.com