کلسترول بالا یک مشکل بسیار رایج در سطح جهان است. در واقع، طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، نزدیک به 94 میلیون نفر در ایالات متحده در سن بالای 20 سال مبتلا به کلسترول بالا هستند.
از آنجایی که این مشکل اغلب می تواند بدون هیچ علامت واقعی ظاهر شود، ممکن است تا زمانی که به پزشک مراجعه نکنید، تشخیص ندهید که به آن مبتلا هستید.
حتما مطالعه کنید: هیپرلیپیدمی یا کسترول بالا چیست؟ درمان، تشخیص و علائم
کلسترول چیست؟
کلسترول نوعی لیپید است. یک ماده مومی شکل و چربی مانند که کبد به طور طبیعی تولید می کند. کلسترول برای تشکیل غشای سلولی، هورمون های خاص و ویتامین D حیاتی است.
کلسترول در آب حل نمی شود بنابراین نمی تواند به خودی خود از طریق خون عبور کند. برای کمک به انتقال کلسترول، کبد لیپوپروتئین تولید می کند.
لیپوپروتئین ها ذرات ساخته شده از چربی و پروتئین هستند. آنها کلسترول و تری گلیسیرید، نوع دیگری از چربی را از طریق جریان خون حمل می کنند. دو شکل اصلی لیپوپروتئین عبارتند از لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL).
کلسترول LDL هر کلسترولی است که توسط لیپوپروتئین های با چگالی کم حمل می شود. اگر خون حاوی کلسترول LDL بیش از حد باشد، ممکن است کلسترول بالا تشخیص داده شود. در صورت عدم درمان، کلسترول بالا ممکن است منجر به بسیاری از مشکلات از جمله حمله قلبی و سکته شود.
کلسترول بالا به ندرت در آغاز علائمی ایجاد می کند. به همین دلیل مهم است که سطح کلسترول خود را به طور منظم بررسی کنید.
علائم کلسترول بالا
در بیشتر موارد، کلسترول بالا بدوت علامت است. معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند. بسیاری از مردم تا زمانی که دچار عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی نشوند، متوجه نمی شوند که کلسترول بالایی دارند.
به همین دلیل است که غربالگری کلسترول مهم است. اگر سن بالای 20 سال دارید، از پزشک خود سوال کنید که آیا باید غربالگری معمول کلسترول را انجام دهید یا خیر. این غربالگری می تواند جان شما را نجات دهد.
علت کلسترول بالا
خوردن بیش از حد غذاهای حاوی کلسترول، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا را افزایش دهد. چاقی نیز می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. سایر عوامل مربوط به سبک زندگی که می توانند در افزایش کلسترول نقش داشته باشند عبارتند از کم تحرکی و سیگار.
ژنتیک نیز می تواند بر احتمال ابتلا به کلسترول بالا تأثیر بگذارد. ژن ها از والدین به فرزندان منتقل می شوند. ژن های خاصی به بدن آموزش می دهند که چگونه کلسترول و چربی ها را تجزیه کند. اگر والدین شما کلسترول بالا دارند، ممکن است شما نیز در خطر ابتلا به آن باشید.
در برخی موارد نادر، کلسترول بالا ناشی از هیپرکلسترولمی ارثی است. این اختلال ژنتیکی از حذف LDL توسط بدن جلوگیری می کند. بر اساس موسسه ملی تحقیقات ژنوم انسانی، اکثر بزرگسالان مبتلا به این بیماری دارای سطح کلسترول بالای 300 میلی گرم در دسی لیتر و سطوح LDL بالای 200 میلی گرم در دسی لیتر هستند.
سایر مشکلات مربوط به سلامتی مانند دیابت و کم کاری تیروئید نیز ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا و عوارض مرتبط را افزایش دهند.
کلسترول LDL یا "کلسترول بد"
کلسترول LDL اغلب «کلسترول بد» نامیده می شود، کلسترول را به شریان های شما می رساند. اگر سطح کلسترول LDL بیش از حد بالا باشد، می تواند روی دیواره رگ ها رسوب کند.
این رسوب به عنوان پلاک کلسترول نیز شناخته می شود. این پلاک می تواند شریان ها را باریک کند، جریان خون را محدود کند و خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اگر لخته خون شریان قلب یا مغز را مسدود کند، می تواند باعث حمله قلبی یا سکته شود.
کلسترول HDL یا "کلسترول خوب"
کلسترول HDL گاهی اوقات "کلسترول خوب" نامیده می شود. HDL به بازگشت کلسترول LDL به کبد کمک می کند تا از بدن شما خارج شود. این کار به جلوگیری از تجمع پلاک کلسترول در شریان ها کمک می کند.
وقتی سطح کلسترول HDL مناسب باشد، می تواند به کاهش خطر لخته شدن خون، بیماری قلبی و سکته کمک کند.
تری گلیسیرید، نوع متفاوتی از لیپید
تری گلیسیرید نوع دیگری از چربی است. آنها با کلسترول متفاوت هستند. در حالی که بدن از کلسترول برای ساخت سلول ها و هورمون های خاص استفاده می کند، از تری گلیسیرید به عنوان منبع انرژی استفاده می کند.
وقتی کالری بیشتری از آنچه بدنتان می تواند فورا مصرف کند دریافت می کنید، آن کالری ها به تری گلیسیرید تبدیل می شوند. بدن تری گلیسیرید را در سلول های چربی ذخیره می کند. همچنین از لیپوپروتئین ها برای گردش تری گلیسیرید در جریان خون استفاده می کند.
اگر به طور مداوم کالری بیشتر از نیاز بدن دریافت کنید، ممکن است سطح تری گلیسیرید خیلی بالا برود که می تواند خطر ابتلا به چندین عارضه از جمله بیماری قلبی و سکته را افزایش دهد.
پزشک می تواند از یک آزمایش خون ساده برای اندازه گیری سطح تری گلیسیرید و همچنین سطح کلسترول استفاده کند.
بررسی سطح کلسترول
اگر سن تان بالای 20 سال است، انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که سطح کلسترول خود را حداقل هر 4 تا 6 سال یک بار بررسی کنید. اگر سابقه کلسترول بالا یا سایر عوامل خطر بیماری قلبی عروقی دارید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که سطح کلسترول خود را به دفعات بیشتری آزمایش کنید.
پزشک شما می تواند از آزمایش پانل چربی برای اندازه گیری سطح کلسترول و همچنین کلسترول LDL، کلسترول HDL و تری گلیسیرید استفاده کند. سطح کلسترول کل مقدار کل کلسترول خون است. این شامل کلسترول LDL و HDL است.
اگر سطح کلسترول کل یا کلسترول LDL شما بیش از حد بالا باشد، ممکن است پزشک شما را مبتلا به کلسترول بالا تشخیص دهد. زمانی که سطح LDL بسیار بالا و سطح HDL شما بسیار پایین باشد، کلسترول بالا می تواند خطرناک باشد.
نمودار سطح کلسترول
تشخیص کلسترول بالا به طور خودکار به این معنی نیست که نیاز به مصرف دارو خواهد بود. اگر پزشک دارو تجویز کند، عوامل مختلفی ممکن است بر نوع دارویی که توصیه می‌کند تأثیر بگذارد.
با در نظر گرفتن این موضوع، اکثر پزشکان از اندازه گیری های عمومی برای تصمیم گیری در مورد برنامه های درمانی استفاده می کنند. آنها ممکن است این اندازه گیری ها را به عنوان کلسترول مطلوب، مرزی یا کلسترول بالا دسته بندی کنند.
کلسترول کل اکثر بزرگسالان را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
- کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر مطلوب است
- 200-239 میلی گرم در دسی لیتر مرزی
- 240 میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر - بالا
همچنین سطوح کلسترول LDL ("بد") به شرح زیر است:
- کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر - بهینه
- 100-129 mg/dL - نزدیک به حد مطلوب
- 130-159 میلی گرم در دسی لیتر - مرزی
- 160-189 میلی گرم در دسی لیتر - بالا
- 190 میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر - بسیار زیاد
این اندازه گیری ها کلی هستند، قبل از تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی، پزشک سایر عوامل شخصی را در نظر خواهد گرفت.
دستورالعمل های اخیر برای سطح کلسترول سالم
بدن برای عملکرد صحیح به مقداری کلسترول از جمله مقداری LDL نیاز دارد. اما اگر سطح LDL شما خیلی بالا باشد، می تواند خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی را افزایش دهد.
در سال 2018، دانشکده متخصصان قلب و انجمن قلب آمریکا توصیه های خود را برای درمان کلسترول بالا به روز کردند.
طبق دستورالعمل‌های جدید، علاوه بر سطح کلسترول، توصیه‌های درمانی دیگر عوامل خطر بیماری‌های قلبی مانند سابقه خانوادگی و سایر مسائل سلامتی را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند. دستورالعمل ها از همه این عوامل برای در نظر گرفتن شانس کلی فرد برای ابتلا به عوارض در طول 10 سال آینده استفاده می کنند.
عوامل خطر کلسترول بالا
- چاقی
- مصرف مقدار زیادی چربی های اشباع شده و ترانس مانند چربی های موجود در فست فود ها
- فعالیت بدنی محدود
- دود ناشی از دخانیات
- سابقه خانوادگی کلسترول بالا
- دیابت، بیماری کلیوی یا کم کاری تیروئید
افراد در هر سن، جنسیت و قومیت ممکن است کلسترول بالا داشته باشند.
عوارض کلسترول بالا
در صورت غدم درمان، کلسترول بالا می تواند باعث ایجاد پلاک در شریان ها شود. با گذشت زمان، این پلاک می تواند شریان های شما را باریک کند. این وضعیت به عنوان آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین شناخته می شود.
آترواسکلروزیس یک بیماری خطرناک است. می تواند جریان خون را محدود کند. همچنین خطر ایجاد لخته های خونی را افزایش می دهد.
آترواسکلروزیس می تواند منجر به بسیاری از عوارض تهدید کننده زندگی شود، مانند:
- سکته
- حمله قلبی
- آنژین صدری یا درد قفسه سینه
- فشار خون بالا
- بیماری عروق محیطی
- بیماری مزمن کلیوی
کلسترول بالا همچنین می تواند باعث عدم تعادل صفرا شود و خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد.
چگونه کلسترول را کاهش دهیم؟
اگر کلسترول بالا دارید، پزشک ممکن است تغییرات در سبک زندگی را برای کمک به کاهش آن توصیه کند. به عنوان مثال، ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی، عادات ورزشی یا سایر جنبه های برنامه روزانه شما توصیه کنند. اگر سیگار می کشید، احتمالاً به شما توصیه می کنند که آن را ترک کنید.
پزشک همچنین ممکن است داروها یا درمان های دیگری را برای کمک به کاهش سطح کلسترول تجویز کند. در برخی موارد ممکن است شما را برای مراقبت بهتر به متخصص ارجاع دهند.
کاهش کلسترول از طریق رژیم غذایی
برای کمک به دستیابی و حفظ سطح کلسترول سالم، پزشک ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی شما توصیه کند.
به عنوان مثال ممکن است توصیه کنند:
- مصرف غذاهای سرشار از کلسترول، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس را محدود کنید.
- منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ، ماهی و حبوبات را انتخاب کنید
- غذاهای متنوعی دارای فیبر بالا مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل بخورید
- به جای غذاهای سرخ شده، غذاهای پخته، کبابی، بخارپز و برشته انتخاب کنید.
- در صورت امکان از فست فود و غذاهای شیرین و از پیش بسته بندی شده خودداری کنید
غذاهایی که دارای کلسترول، چربی های اشباع شده یا چربی های ترانس هستند عبارتند از:
- گوشت قرمز، زرده تخم مرغ و محصولات لبنی پرچرب
- غذاهای فرآوری شده با کره کاکائو یا روغن پالم
- غذاهای سرخ شده مانند چیپس سیب زمینی، پیاز حلقه ای و مرغ سرخ شده
- برخی از محصولات پخته شده مانند برخی از کلوچه ها و کیک ها
خوردن ماهی و سایر غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 نیز ممکن است به کاهش سطح LDL کمک کند. به عنوان مثال، ماهی قزل آلا، ماهی خال مخالی و شاه ماهی منابع غنی امگا 3 هستند. گردو، بادام، دانه کتان آسیاب شده و آووکادو نیز حاوی امگا 3 هستند.
داروهای کلسترول
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای کمک به کاهش سطح کلسترول تجویز کند.
استاتین ها رایج ترین داروهایی هستند که برای کلسترول بالا تجویز می شوند. آنها مانع از تولید کلسترول بیشتر توسط کبد می شوند.
نمونه هایی از استاتین ها عبارتند از:
- آتورواستاتین (لیپیتور)
- فلوواستاتین (لسکول)
- روزوواستاتین (کرستور)
- سیمواستاتین (Zocor)
پزشک همچنین ممکن است داروهای دیگری را برای کلسترول بالا تجویز کند، مانند:
- نیاسین
- رزین ها یا مواد جداکننده اسید صفراوی، مانند کولسوالام (ولچول)، کلستیپول (کولستید)، یا کلستیرامین (پروالیت)
- مهارکننده های جذب کلسترول، مانند ازتیمایب (Zetia)
- مهارکننده‌های PCSK9، مانند الیروکوماب (Praluent) و اوولوکوماب (Repatha)
برخی از محصولات حاوی ترکیبی از داروها برای کمک به کاهش جذب کلسترول از غذاها و کاهش تولید کلسترول در کبد هستند. یک مثال ترکیبی از ازتیمایب و سیمواستاتین (ویتورین) است.
درمان های خانگی برای کاهش کلسترول به طور طبیعی
در برخی موارد، ممکن است بتوانید سطح کلسترول خود را بدون مصرف دارو کاهش دهید. به عنوان مثال ممکن است خوردن یک رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم، و اجتناب از سیگار کافی باشد.
برخی افراد همچنین ادعا می کنند که برخی مکمل های گیاهی و تغذیه ای ممکن است به کاهش سطح کلسترول کمک کند. به عنوان مثال، ادعاهایی در مورد موارد زیر وجود دارد:
- سیر
- زالزالک
- گون
- برنج مخمر قرمز
- مکمل های گیاهی استرول و استانول
- پسیلیوم بور که در پوسته دانه پسیلیوم یافت می شود
- دانه کتان آسیاب شده
با این حال، میزان تایید این ادعاها متفاوت است. همچنین، سازمان غذا و دارو (FDA) هیچ یک از این محصولات را برای درمان کلسترول بالا تایید نکرده است. تحقیقات بیشتری لازم است تا بدانیم آیا آنها می توانند به درمان این بیماری کمک کنند یا خیر.
همیشه قبل از مصرف هر گونه مکمل گیاهی یا غذایی با پزشک خود صحبت کنید. در برخی موارد، آنها ممکن است با داروهای دیگری که مصرف می کنید تداخل داشته باشند.
چگونه از کلسترول بالا جلوگیری کنیم
نمی توانید عوامل خطر ژنتیکی کلسترول بالا را کنترل کنید. با این حال، عوامل سبک زندگی قابل مدیریت هستند.
برای کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا:
- یک رژیم غذایی مغذی داشته باشید که کلسترول و چربی حیوانی پایین و فیبر بالایی داشته باشد
- از مصرف زیاد الکل خودداری کنید
- وزن سالم خود را حفظ کنید
- به طور منظم ورزش کنید
- از سیگار کشیدن اجتناب کنید
توصیه های پزشک را برای غربالگری معمول کلسترول رعایت کنید. اگر در معرض خطر کلسترول بالا یا بیماری عروق کرونر قلب هستید، احتمالاً باید سطح کلسترول خود را به طور منظم بررسی کنید.
سخن پایانی
در بیشتر موارد کلسترول بالا هیچ علامتی ندارد. اما در صورت عدم درمان، کلسترول بالا می تواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود. خبر خوب این است که پزشک می تواند به شما در کنترل این وضعیت کمک کند و در بسیاری از موارد می تواند به شما در جلوگیری از عوارض کمک کند.
برای اطلاع از کلسترول بالا از پزشک خود بخواهید که سطح کلسترول شما را آزمایش کند به خصوص اگر 20 سال یا بیشتر دارید. اگر تشخیص دادند که کلسترول بالا دارید، از آنها در مورد روش های درمانی خود سوال کنید.
برای کاهش خطر عوارض ناشی از کلسترول بالا، سبک زندگی سالم را تمرین کنید و از برنامه درمانی توصیه شده پزشک خود پیروی کنید.
رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و اجتناب از دخانیات ممکن است به شما در دستیابی و حفظ سطح کلسترول سالم کمک کند. همچنین می تواند به کاهش خطر عوارض ناشی از کلسترول بالا کمک کند.
منبع